علامه با استناد به روايتى كه از طرق شيعه و سنى در نحوه تنظيم آيات سوره ها وجود دارد -مبنى بر اين كه مسلمانان، آيات را به همان ترتيب نزول مى نوشتند تا وقتى كه «بسمله » نازلمى شد و آن گاه همه مى فهميدند سوره پايان يافته و سوره ديگرى آغاز گشته است - استدلالمى كند كه اين روايات، صراحت دارند آيات قرآن نزد پيامبر به ترتيب نزول مرتب شده بودند;آيات مكى در سوره هاى مكى و آيات مدنى در سوره هاى مدنى.
اگر اينك ما اختلافى را درمواضع آيات مشاهده مى كنيم، مربوط به اجتهاد صحابه است.
روايات غيرقابل شمارشى ازاسباب نزول، دلالت دارند كه آيات فراوانى در سوره هاى مدنى هستند كه در مكه نازلشده اند و آياتى نيز در اواخر عمر پيامبر(ص) نازل شده اند، اما در سوره هايى كه نزولشان در اوايل هجرت است، قرار گرفته اند ⁽³⁰⁾ .
در بيانى كه از الميزان نقل گرديد، علامه عقيده به توقيفى نبودن ترتيب گروهى از آيات درجمع آورى قرآن پس از رحلت دارد، اما در زمان حيات پيامبر اكرم، كه خود آن حضرت ناظردر امر كتابت قرآن بوده است، بى گمان چنين امرى اتفاق نيفتاده و ترتيب، توقيفى بوده است ⁽³¹⁾ .

حافظان و جامعان قرآن كريم

در آغاز اين فصل به اهتمام پيامبر(ص) و اصحاب در دو قسمت حفظ و كتابت قرآن كريماشاره اى نموديم و اينك در پايان خواهيم ديد كه در طول مدت رسالت و دوران مكه و مدينه، قرآن كريم در اين دو زمينه از چه پشتوانه هاى ظاهرى برخوردار گرديد.
الف) حافظان قرآن حافظان در ميان صحابه بسيار زياد بودند.
چنان كه صحت اين مدعا را كشته شدگان احد وبئر معونه و واقعه يمامه شهادت مى دهند.
در ماه صفر سال چهارم هجرت حادثه بئر معونهپيش آمد، ⁽³²⁾ كه چهل تن يا هفتاد تن از اصحاب به قتل رسيدند.
سالى از رحلت رسول خدامى گذشت كه واقعه يمامه پيش آمد ⁽³³⁾ .
از مسلمانان 1000 يا 1200 نفر كشته شدند كه در ميان آنها - به كمترين شماره - هفتاد تن از صحابه و حاملان قرآن به شهادت رسيدند ⁽³⁴⁾ .
دكتر راميار پس از شمارش حاملان قرآن (حافظان) از دو گروه مهاجر و انصار و نيز همسران پيامبر، مى گويد: بدين ترتيب اسامى 37 نفر از حافظان قرآن را از عهد نبى(ص) در دست داريم.
اما مسلما جز اينان بسيارى از قاريان هستند كه قراءتشان به ما نرسيده و از ياد رفته اند ⁽³⁵⁾ .
ذكر تفصيلى يكايك حاملان و حافظان قرآن و معرفى آنان به درازا خواهد انجاميد.
از اين روتنها تعدادى از معروف ترين آنان را نام مى بريم كه عبارتند از: على ابن ابى طالب(ع)، عبداللهبن مسعود، ابى بن كعب، زيد بن ثابت، عثمان، معاذ بن جبل، ابوالدرداء، ابوايوب، سعد بن عبيد و ابو زيد.
ب) جامعان قرآن گرچه گروهى مخصوص كتابت قرآن را براى پيامبر(ص) بر عهده داشتند، اما اين امر مانع از آن نبود كه تعدادى از اصحاب به نوشتن آيات و سوره هاى قرآن براى خود نيز اقدام ننمايند.