مرحله حفظ قرآن
در آغاز، پيامبر و ياران گرامى او به ضبط قرآن در سينه ها و حافظه ها، همت گماردند. عرب ازاين نعمت خدادادى (حافظه قوى) در حد كمال برخوردار بود. آنها گرچه محروميت هاىفراوانى داشتند، در هوش و قوت حافظه سرآمد روزگار خويش بودند. آنان قصيده هاى بلند وطولانى را به راحتى حفظ مى نمودند و در حافظه خود ديوان هاى شعر را جاى مى دادند. عربجاهلى گاه آن چه را فقط يك بار مى شنيد براى هميشه در خاطره خويش بايگانى مى نمود.
اين ويژگى، آنان را زبانزد خاص و عام كرده بود. قرآن با بيان سحرانگيز خود هم در قالب و هم در محتوا، زيباترين سخن و پيام را كه در عمقجان نفوذ مى كرد به چنين گروهى عرضه نمود. آيات و سوره هاى اوليه كه در مكه نازلمى شدند، مسجع و تقريبا موزون بودند. آهنگ آيات و سوره ها چنان دلكش و جذاب بود كه
آنان را از خود بى خود مى كرد. پيامبر اكرم(ص) نيز ياران خود را به حفظ آيات و سوره ها تشويق مى نمود. در آغاز رسالت درشهر مكه، نه شمار نويسندگان زياد بود و نه ابزار نوشتن فراهم; اين چنين بود كه مسلمانانعرب، قدرت حافظه خويش را در مقدس ترين راه به كار گرفته و سينه ها و قلب هاى خود را
جايگاه آيات نورانى قرآن كردند.
مرحله كتابت قرآن
ضرورت نگارش قرآن كريم در زمان حيات رسول اكرم(ص) كاملا روشن بود; زيرا اعتماد برحفظ قرآن در حافظه ها نمى توانست اطمينان خاطر در مورد صيانت قرآن را فراهم سازد.
ازاين رو گرچه در عصر نزول، آنان كه سواد خواندن و نوشتن داشتند بسيار اندك بودند - بهگونه اى كه بعضى شمار باسوادان مكه را كه با خط آن روز آشنايى داشته اند هفده تن ذكركرده اند - اما پيامبر اسلام به جهت اهتمام خاص به قرآن براى نوشتن وحى، آنان را كهنوشتن مى دانستند برگزيد تا با دقت به ثبت و ضبط آيات اقدام نمايند و هرگاه آياتى از قرآننازل مى گشت، نويسندگان وحى را فرا خوانده آنان را به نوشتن وحى فرمان مى داد.
اين گروه
«كتاب وحى » ناميده مى شدند.
