• مشکی
  • سفید
  • سبز
  • آبی
  • قرمز
  • نارنجی
  • بنفش
  • طلایی
 
 
 
 
 
 

ز) نامگذارى: توقيف; اجتهاد

برخى بر اين عقيده اند كه نامگذارى سوره ها توقيفى است; به اين معنا كه تنها بايد از جانب پيامبر صورت گرفته باشد و ديگران مجاز به تعيين نام براى سوره هاى قرآن نيستند.
سيوطى مى گويد: در بسيارى از سوره ها كه داستان انبيا و يا داستان اقوام مختلف وجودداشته، سوره به نام آنهانام گرفته است! ولى در قرآن سوره اى به نام «موسى » يا «آدم » وجودندارد، با آن كه نام موسى وداستان آن حضرت به صورت گسترده در قرآن ذكر شده است.
تا آن جا كه بعضى گفته اند همهقرآن در مورد حضرت موسى است! داستان حضرت آدم نيز در سوره هاى متعدد آمده است.
همين امر نشان مى دهد كه نامگذارى توقيفى بوده و گرنه شايسته بود مسلمانان يكى ازسوره هاى طه، قصص و اعراف را، كه داستان حضرت موسى در آنها به صورت مفصل آمده، به نام آن حضرت نامگذارى كنند. (26)
(27) علامه طباطبائى معتقد است روش هاى نامگذارى سوره ها، توقيفى بودن آنها را نفى مى كند.
بسيارى از اين نام ها در عصر پيامبر در اثر كثرت استعمال تعين پيداكرده اند و هيچ گونه توقيف شرعى ندارند. (28)

1. ر. ك: مناهل العرفان، ج 1، ص 338-391; دكتر راميار، تاريخ قرآن، ص 549.
2. مقاييس اللغة.
3. مفردات.
4. مريم (19) آيه 10
5. اعراف (7) آيه 73.
6. بقره (2) آيه 145.
7. همان، آيه 106.
8.اعراف (7) آيه 133.
9. يوسف (12) آيه 7.
10. الميزان، ج 1، ص 250.
11. فصلت (41) آيه 3.
12. رعد (13) آيه 1.
13. يونس (10) آيه 1.
14. انفال (8) آيه 2.
15. نور (24) آيه 1.
16. مفردات; الاتقان، ج 1، ص 165.
17. ر.ك: كتب تفسير از جمله الميزان در اوايل تفسير سوره ها.
18. الاتقان، ج 1، ص 199، نوع 18.
19. ر.ك: همان، ص 200، نوع 18; التمهيد، ج 1، ص 251; مناهل العرفان، ج 1، ص 352; موجز علوم القرآن، ص 180.
20. الاتقان، ج 1، ص 180، نوع 17.
21. همان، ص 21، نوع 19; موجز علوم القرآن، ص 181.
22. الاتقان، ج 1، ص 211.
23. ر.ك: المعجم الاحصائى، ج 1، ص 25 به بعد.
24. الاتقان، ج 1، ص 172 و173.
25. ر.ك: همان، ص 167-171، با تفصيل كامل آيات; پژوهشى در تاريخ قرآن، ص 100; البرهان،ج 1، ص 367.
26. الاتقان، ج 1، ص 178.
27. البرهان، ج 1، ص 368 و 369.
28. ر.ك: قرآن در اسلام، ص 219.