بخش دهم: هفتاد نكته درباره قرآن كريم (مطالعه آزاد)
مقدمه
در بخش هاى گذشته با مهم ترين مباحث تاريخ و علوم قرآنى آشنا شديم.
استاد قرآن پژوه،
بهاءالدين خرمشاهى در بخشى از كتاب قرآن شناخت، 101 نكته قرآنى را، كه نوعا مرتبط با
علوم قرآنى و حاوى اطلاعاتى مفيد و ارزنده در زمينه آشنايى با قرآن است و در ميان آنها
لطايف و ظرايفى نيز مشاهده مى شود، مطرح كرده است.
از آن جا كه برخى از اين نكات را در بخش هاى مختلف كتاب حاضر بيان كرده ايم و يادآورى
دوباره آن به نوعى، مرورى مجدد بر مجموعه كتاب به حساب مى آيد، بخش دهم را به هفتاد
نكته گزينش شده از 101 نكته كتاب مذكور اختصاص مى دهيم.
شايان ذكر است كه گرچه در چينش و ترتيب نكته ها تغييراتى صورت گرفته است; اما
مطالب آنها عينا و با امانت كامل نقل شده و در صورتى كه نياز به توضيح يا تكميلى بوده است
در حاشيه به آن اشاره شده است.
هفتاد نكته قرآنى
1. علومى كه براى فهميدن و فهماندن و شناخت و شناساندن هر چه عميق تر و دقيق تر قرآن
كريم به وجود آمده است، و در طى تاريخ اسلام و اسلام شناسى بر تعداد آنها هم افزوده شده
است، «علوم قرآنى » نام دارد.
هم چنين بعضى فنون نيز مانند تجويد و ترتيل و ترجمه جزو
آنهاست.
تعداد و عناوين اين علوم و فنون قرآنى از اين قرار است:
1) تاريخ قرآن 2) علم رسم [يعنى رسم الخط] عثمانى 3) شناخت مكى و مدنى 4) علم شان
نزول/اسباب نزول 5) علم شناخت ناسخ و منسوخ 6) علم محكم و متشابه 7) تحدى، اعجاز و
تحريف ناپذيرى قرآن 8) تفسير و تأويل 9) قراءت، تجويد و ترتيل 10) فقه قرآن يا احكام قرآن
11) اعراب قرآن يا نحو و دستور زبان قرآن 12) قصص قرآن 13) علم غريب القرآن يا
واژگان شناسى قرآن 14) علم يا فن ترجمه قرآن.
(1)
2. قرآن كريم آخرين وحى نامه الهى در اديان توحيدى و ابراهيمى، و كتاب مقدس اسلام
است كه به عين الفاظ، وحيانى است و بدون هيچ كم وكاستى، با دقيق ترين جمع و تدوينى كه
درتاريخ كتب آسمانى سابقه دارد، با استفاده از نسخه اى كه در زمان حيات پيامبر(ص) نوشته
شده بوده; ولى حالت كتابى و مصحف نداشته، در عصر عثمان به هيئت كتاب (مصحف)
درمى آيد و اين واقعه عظيم دوران ساز در فاصله بين يازده هجرى وفات پيامبر(ص) و سى
هجرى، كه هنوز پنج سال از خلافت عثمان باقى بوده است، انجام مى گيرد.
3. مصاحف امام، همان مصاحف عثمانى است و تعداد آنها پنج يا شش نسخه بوده است كه به
مراكز بزرگ جهان اسلام همراه با يك حافظ قرآن شناس فرستاده شده است(نسخه اى به مكه،
نسخه اى به مدينه،
(2) نسخه اى به بصره، نسخه اى به كوفه، نسخه اى به بحرين، نسخه اى به
شام).
4. مصاحف امام يا عثمانى قرن ها باقى بوده است.
چنان كه سه جهانگرد نامدار جهان اسلام،
يعنى ابن جبير (م 614 ق. ) و ياقوت (م 626 ق. ) و ابن بطوطه (م 779 ق. ) هرسه در عصر
خويش از مصحف عثمانى محفوظ در جامع كبير دمشق - كه مورد احترام فوق العاده مردم و
مرجع زيارت آنان بوده است - ديدن كرده اند.
اما بدبختانه اين نسخه در آتش سوزى سال
1310 ق.
از ميان رفته است.
گفته مى شود يكى از مصاحف امام (عثمانى) هم اكنون در
دارالكتب المصريه در قاهره محفوظ است و در ابعاد بزرگ تر از رحلى (فى المثل به اندازه
روزنامه اطلاعات، يا كيهان) و اخيرا هم به دست خبرگان فن مرمت و اصلاح شده است.
