9. تقسيم آيات بر محكم و متشابه مختص به آيات قصص است; آياتى كه در آن اخبارپيامبران و امت هايشان به صورت روشن، تبيين شده محكمات، و آن دسته از آيات كه با تكرار
در سور متعدد الفاظ و محتواى آن در مورد سرگذشت پيامبران مشتبه شده، متشابهاتند.
10. آيات متشابه، آياتى هستند كه نياز به توضيح و بيان دارند; برخلاف محكمات.
11. آياتى كه در قالب خبريه هستند، متشابهات و انشاءات قرآن محكماتند.
12. آيات صفات (خواه صفات خداوند و خواه صفات انبيا) آيات متشابه و بقيه محكماتند.
13. آيات قابل فهم و درك براى انسان، محكمات و آياتى كه عقل انسان قادر به فهم آنها
نيست متشابهاتند.
14. آياتى كه ظاهر آنها مراد است، محكمات و آياتى كه خلاف ظاهر آنها مراد است،
متشابهات قرآنند (مشهور مفسران متاخر همين قول را انتخاب كرده اند. )
15. محكم آيه اى است كه در تأويل آن اتفاق نظر وجود داشته باشد; به خلاف متشابه.
بيان نظريات فوق صرفاًً جهت اطلاع است.
درباره نارسايى هاى اين انظار و آرا، علامهطباطبائى در الميزان به تفصيل سخن گفته است.
به نظر مى رسد با توجه به تعريفى كه ازمحكم و متشابه ارائه گرديد، اشكالات وارد بر بعضى از نظريه هاى ذكرشده روشن بوده نيازى
به طرح آن نباشد.
گزيده مطالب
1. آيات قرآن به دو دسته محكمات و متشابهات تقسيم مى شود. اين تقسيم بندى را قرآن به
صراحت ذكر نموده است.
2. آيات محكمات، آيات مادر و مرجع در قرآن كريم هستند.
3. استفاده از آيات متشابه، منوط به ارجاع آنها به آيات محكمات است.
4. «محكم » آيه اى است كه در افاده معناى خويش هيچ گونه ابهام و ايهامى نداشته باشد و راه
ورود به هرگونه شبهه و اشتباه را ببندد.
متشابه در اصطلاح قرآن به آيه اى اطلاق مى شود كه احتمال چندين معنا در آن وجود دارد
و به همين جهت در آن شك و شبهه ايجاد مى شود.
5. برخى از آرا و نظريات در مورد تعيين محكمات و متشابهات در قرآن، باتعريف ارائه شدهانطباق ندارند. مثل آن كه گفته اند: متشابهات، حروف مقطعه هستند; يا آيات مجمل،
متشابهاتند، و يا آيات منسوخ و يا آن چه غير از آيات الاحكام است و....
6. پيدايش برخى از مذاهب انحرافى در اسلام به جهت پيروى از متشابهات قرآن بوده است.
