فصل دوم: تحدى (مبارزه طلبى)

قرآن كتابى است كه به عنوان سند نبوت پيامبر و منبع اصلى هدايت امت نازل گرديد.
نزول قرآن در برهه اى از زمان و در منطقه اى از جهان رخ داد كه فنون سخنورى در ميان عرب به كمال رسيده و حجاز خاستگاه برجسته ترين اديبان، شاعران، خطيبان و خداوندان سخن و ادب عرب بود.
در آغاز دسته اى از منكران قرآن آن را اسطوره و افسانه مى پنداشتند و بر اين پندار بودند كه اگر بخواهند مى توانند مانند آن را بياورند.⁽¹⁾در چنين زمان و مكانى پيامبر دعوت به «تحدى » نمود. تحدى همان مبارزه طلبى و دعوت به معارضه و مقابله است.
اين تحدى نه از موضع انفعالى، كه با قاطعيت و صلابتى بى نظير صورت گرفت و از آن جا كه بزرگ ترين امتياز و افتخار عرب (سخنورى و سخندانى) را هدف قرار داده بود، بى نهايت تحريك كننده و شورآفرين مى نمود; زيرا عدم اقدام به مقابله با قرآن يا اقدام نافرجام نتيجه اى جز از دست دادن حيثيت و موقعيت ممتاز آنان نداشت.
شگفت انگيزتر آن كه مخاطبان تحدى فقط مردم شبه جزيره و عرب ها نبودند، بلكه پيام اولين مبارزه طلبى اين بود: اگر همه جهانيان گرد هم آيند تا مانند قرآن بياورند از انجام دادن آن ناتوانند.⁽²⁾

آيات تحدى در قرآن

آيات تحدى در قرآن به دو صورت مطرح گرديده اند:
الف) تحدى به صورت عام و كلى.
ب) تحدى به صورت خاص و جزئى.
در زمينه تحدى در موارد خاص مطرح شده در قرآن به زودى در فصل سوم سخن خواهيم گفت.
آن چه در اين قسمت مورد توجه قرار مى گيرد، تحدى از نوع اول است.
⁽³⁾ اين آيات به ترتيب نزول از اين قرارند:
1. قل لئن اجتمعت الانس والجن على ان ياتوا بمثل هذا القرآن لاياتون بمثله ولوكان بعضهم لبعض ظهيرا.⁽⁴⁾ابوجعفر يزيد بن قعقاع از قراى عشره (م 130 ق. )،
شيبة بن نصاح (م 130 ق. ) ونافع بن ابى نعيم از قراى سبعه (م 169 ق. ).
2. ام يقولون افتراه، قل فاتوا بسورة مثله وادعوا من استطعتم من دون الله ان كنتم صادقين.⁽⁵⁾عبدالله بن كثير از قراى سبعه (م 103 ق. )،
حميدبن قيس اعرج (م 130 ق. ) و محمد بن محيصن از قراى اربعة عشره (م 123 ق. ).
3. ام يقولون افتراه قل فاتوا بعشر سور مثله مفتريات وادعوا من استطعتم من دون الله ان كنتم صادقين.⁽⁶⁾يحيى بن وثاب (م 103 ق. )، عاصم بن ابى النجود از قراى سبعه (م 127 ق. )،
حمزة بن حبيب زيات از قراى سبعه (م 123 ق. ) و كسائى از قراى سبعه (م 189 ق. ).
سليمان اعمش از قراى اربعه عشره (م 148 ق. )،
5. وان كنتم فى ريب مما نزلنا على عبدنا فاتوا بسورة من مثله وادعوا شهداءكم من دون اللهان كنتم صادقين فان لم تفعلوا ولن تفعلوا فاتقوا النار التى وقودها الناس والحجارة اعدت للكافرين.⁽⁸⁾عبدالله بن ابى اسحق (م 129 ق. )، ابو عمرو بن علاء از قراى سبعه (م 154 ق. )
حسن بصرى از قراى اربعة عشره (م 110 ق. )، عاصم جحدرى (م 128 ق. ) و قتادة بن دعامه (م 117 ق. ).