گزيده مطالب

1. مراحل پيدايش قراءات را مى توان در قالب هفت مرحله بررسى نمود: مرحله اول: تعليم قراءت از سوى پيامبر(ص) به بعضى از صحابه و عرضه نمودن قراءت توسطآنان بر پيامبر.
در اين مرحله افراد معروف عبارتند از: على بن ابى طالب(ع)، عثمان بن عفان، ابى بن كعب، عبدالله بن مسعود، زيدبن ثابت، ابوموسى اشعرى و ابوالدرداء.
مرحله دوم: تعليم قراءت توسط طبقه اول به بعضى از صحابه و رواج مصاحف و قراءات بعضى از قاريان طبقه اول و انتساب قراءات به اشخاص.
مرحله سوم: دوره متحد ساختن قراءت ها به دست عثمان و ارسال مصاحف يك نواخت به شهرها و انتساب قراءات به امصار.
مرحله چهارم: شروع دوباره اختلاف قراءت ها از نيمه دوم قرن اول هجرى و به ميدان آمدننسلى نو از حافظان و قاريان قرآن در شهرهاى مختلف از جمله مدينه، مكه، كوفه، بصره و شام.
مرحله پنجم: دوره اوج قراءات و پديدار گشتن بزرگ ترين قاريان، در سده دوم هجرى از جمله قراى سبعه.
مرحله ششم: دوره تدوين قراءات در قرن سوم به دست افرادى چون ابوعبيد قاسم بن سلام، ابوحاتم سجستانى، ابوجعفر طبرى و.... مرحله هفتم: دوره انحصار قراءات در هفت قراءت به دست «ابن مجاهد».
اين كار در آغاز قرنچهارم هجرى صورت گرفت و پس از آن تاليفات ديگران نيز به همين سمت گرايش پيدا نمود.
2. بعضى از عوامل پيدايش اختلاف قراءات عبارت بودند از: عارى بودن مصاحف از نقطه واعراب; خالى بودن از «الف » در وسط كلمات; تفاوت لهجه ها; اجتهاد قاريان و شهرت طلبى بعضى از قرا در انتخاب قراءات شاذ.

16. تاريخ قراءات قرآن كريم، ص 125 و 126.
17. در فصل سوم راجع به اين وجوه به تفصيل سخن خواهيم گفت.
18. بقره (2) آيه 259.
19. همان، آيه 271.
20. عنكبوت(39) آيه 58.
21. يونس(10) آيه 92.
22. بقره(2) آيه 259.
23. همان، آيه 119.
24. ر.ك: معجم القراءات القرآنيه، ج 1، ص 7.
25. بقره(2) آيه 7.
26. معجم القراءات القرآنيه، ج 1، 22 - 24.
27. بقره(2) آيه 9.
28. معجم القراءات القرآنيه، ج 1، ص 25.
29. بقره(2) آيه 179.
30. معجم القراءات القرآنيه، ج 1، ص 140.
31.بقره(2) آيه 184.
32. معجم القراءات القرآنيه، ج 1، ص 142.
33. حمد(1) آيه 5.
34. همان، آيه 10.
35 و 36. همان، آيه 5.
37. التمهيد، ج 2، ص 22.
38. همان، ص 25.
39. براى توضيح بيشتر ر.ك: همان، ص 27 - 30.
40. ر.ك: همان، ص 30 - 34.