ه) خصوصيات مصاحف عثمانى

1. مصاحف عثمانى از نظر ترتيب سوره ها به همان شكل مصاحف صحابه تنظيم گشتند;يعنى دسته بندى كلى سوره ها نظير سوره هاى طول، مئون، مثانى، ممتحنات و مفصلات دراين مصاحف نيز رعايت گرديد.
تفاوت مهم در تنظيم اين سوره ها در قرار دادن دو سوره انفالو توبه بود: در مصحف عثمانى اين دو سوره به عنوان يك سوره در كنار هم قرار داده شد و بهعنوان هفتمين سوره و در دسته سبع طول قرار گرفت.
اين كار در هيچ يك از مصاحف گذشته،سابقه نداشت.
ابن عباس مى گويد: از عثمان پرسيدم: چه چيز شما را برآن داشت كه سوره «انفال » را كه از«مثانى » و «براءة » را كه از «مئون » است، كنار يكديگر قرار داده، ميان اين دو «بسمله » ننويسيدو آنها را جزء «سبع طول » قرار دهيد؟ عثمان پاسخ داد: ايامى بر رسول خدا(ص) مى گذشت وسوره هايى چند بر آن حضرت نازل مى شد، وقتى چيزى نازل مى شد بعضى از نويسندگان رااحضار مى كرد و مى فرمود: اين آيات را در سوره اى كه چنين خصوصياتى دارد، قرار دهيد.
«انفال » جزء سوره هايى بود كه در اوايل هجرت در مدينه نازل گشت و «براءة » در اواخر هجرت;ولى داستان اين سوره شبيه داستان آن سوره بود، پيامبر رحلت فرمود و براى ما روشننساخت كه اين سوره جزو آن است.
به همين جهت اين دو را كنار يكديگر قرار دادم و «بسمله » ميان آن دو ننوشتم ⁽²⁴⁾ .
اما در صحت اين نقل جاى ترديد وجود دارد، زيرا از آن چنين استنباط مى گردد كه عثمان بهراى و اجتهاد خويش «بسمله » را در ابتداى سوره «براءة » نگذاشته است، به اين گمان كه «انفال و براءة »، چون داستانى شبيه يكديگر دارند، يك سوره هستند.
سخن استوار در اين زمينه از آن على بن ابى طالب(ع) است كه وقتى همين پرسش (علت عدم وجود بسمله در سوره براءة) را ابن عباس از او مى كند، مى فرمايد: «بسم الله الرحمن الرحيم » امان و رحمت است، و «براءة » سوره اى است كه به شمشير نازل شده و در آن امانى نيست ⁽²⁵⁾ .
2. مصاحف عثمانى داراى رسم الخط ابتدايى و از هرگونه نقطه، اعراب و علايم مشخصه،خالى بوده است.
همين امر، يكى از علت هاى اساسى بروز اختلاف قراءت ها پس از توحيد مصاحف بود كه در بخش پنجم كتاب حاضر، به تفصيل از آن سخن خواهيم گفت.