هر الف ب است ، هيچ الف ب نيست ، اگر الف ب باشد آن گاه ج د خواهد بود .

مادّه قضيه عبارت است از : محتوا و مفاد آن ، مانند بدن انسان از اندام مختلف تشكيل شده است ، هر انسانى قابل تربيت است كه قضيه نخست مربوط به علم زيست شناسى و قضيه دوم مربوط به علوم تربيتى است .

اقسام قضيه

قضيه در تقسيم نخست به دو قسم اصلى تقسيم مى شود :

1 . قضيه حملى . قضيه اى است كه در آن به ثبوت چيزى براى چيزى و يا نفى چيزى از چيزى حكم شده باشد ؛ مانند على عادل است ، ظلم زيبا نيست . مفاد قضيه حملى همواره اين همانى و يا عدم اين همانى است . ساختار منطقى قضيه حملى را مى توان به صورت الف ب است و يا الف ب نيست نشان داد . همان طور كه ملاحظه مى شود ، هر قضيه حملى داراى دو طرف و يك نسبت است كه هر يك با نامى خاص خوانده مى شود . طرف اوّل موضوع يا محكوم عليه ، طرف دوم محمول يا محكوم به و لفظى كه دال بر نسبت است رابطه ناميده مى شود . بنابراين ، در اين مثالِ نمادى الف ب است ، الف موضوع قضيه و ب محمول قضيه و است رابطه يا نسبت حكميّه قضيه است . براى بازشناختن موضوع از محمول در قضاياى حملى بايد به معناى اسناد ، توجّه كامل داشت . جزئى كه وصف عرضى يا حقيقت ذاتى بدان اسناد داده شده موضوع است و آنچه به موضوع اسناد داده شده (همان وصف عرضى يا حقيقت ذاتى) محمول است .

شايان توجّه است هر يك از موضوع و محمول مى تواند مفرد يا مركّب باشد و در قضيه مقدّم يا مؤخّر ذكر شود ؛ مانند برف (موضوع( سفيد )محمول( است ، اين كه گويى اين كنم يا آن كنم )موضوع( / خود دليل اختيار است اى صنم )محمول( ، آمد )محمول) نو بهاران )موضوع) .

2 . قضيّه شرطى . قضيه اى است كه در آن به وجود يا عدم نسبتى بين دو يا چند قضيه حكم شده باشد ؛ مانند اگر باران به كوهستان نبارد / به سالى دجله گردد خشك رودى ، چنين نيست كه اگر انسان عالم باشد ، حتماً سعادتمند مى شود .

هر قضيّه شرطى در اصل از چند قضيّه حملى يا شرطى ديگر فراهم آمده است كه به قضيّه