دليل عدم موفقيت خود را نازك شدن لايه ازن در جو بداند اين استدلال، مغالطى است ؛ چرا كه رابطه عليت بين لايه ازن و عدم موفقيت وزير وجود ندارد.(52)

6 . شرايط مخصوص به نتيجه رعايت شود.

نتيجه به لحاظ كم و كيف داراى قواعدى است كه بايد رعايت شود ؛ مثلاً در شكل سوم همواره نتيجه جزئيه خواهد بود هرچند صغرى و كبرى هر دو موجبه كليه باشد. بنابر اين، در مثال هر شاعرى حيوان است. هر شاعرى انسان است. پس هر حيوانى انسان است مغالطه صورت گرفته است.

ممكن است، اين سؤال به ذهن برسد كه بحث ما درباره استدلال مغالطى بود، حال آن كه در اين قسم مغالطه در نتيجه واقع شده است. در پاسخ مى گوييم: از آن جا كه قبل از تشكيل استدلال، مطلوبى داريم كه به وسيله استدلال مى خواهيم آن را اثبات كنيم، مى توان گفت كه در حقيقت استدلال ما، استدلالى مغالطى است. چرا كه براى اثبات مطلوبى چيده شده كه به وسيله اين استدلال ثابت نمى شود ؛ بنابر اين، استدلال ما براى اثبات اين مطلوب، استدلالى نادرست است.

استقرا و تمثيل

در بحث هاى گذشته با اركان و شرايط استقرا و تمثيل آشنا شديد. حال مى گوييم: فقدان هر يك از اين امور سبب مغالطه مى شود. مثلاً در استقراى ناقص اگر بدون تكرار مشاهده و يا مشاهده مواردى بسيار اندك كه براى حكم كلى كافى نباشد، حكمى كلى آورده شود، مغالطه صورت گرفته است ؛ مثل اين كه با مشاهده يك يا تعداد محدودى ايرانى قدكوتاه، حكم شود: كه همه ايرانى ها قدكوتاه هستند و يا در تمثيل مثلاً اگر بدون وجود جامع حكمى از موضوعى به موضوع ديگر سرايت داده شود، مغالطه صورت پذيرفته است.