قياس استثنايى انفصالى مانعة الجمع

در قياس استثنايى كه يكى از مقدمه هاى آن قضيّه شرطى انفصالى مانعة الجمع است تنها دو راه براى استنتاج وجود دارد :

يك . وضع مقدّم براى استنتاج رفع تالى ؛ مانند يا قلم سبز است يا قلم سياه است . ليكن اين قلم سبز است . پس اين قلم سياه نيست .

دو . وضع تالى براى استنتاج رفع مقدّم ؛ مانند يا ديوار سفيد است يا ديوار سياه است . ليكن اين ديوار سياه است . پس اين ديوار سفيد نيست .

قياس استثنايى انفصالى مانعة الخلوّ

در قياس استثنايى انفصالى كه يكى از مقدّمه هاى آن شرطى انفصالى مانعة الخلوّ است ، تنها دو راه براى استنتاج وجود دارد :

يك . رفع مقدّم براى استنتاج وضع تالى ؛ مانند يا مكافات عمل در دنياست و يا مكافات عمل در آخرت است . ليكن مكافات اين عمل در دنيا نيست . پس مكافات اين عمل در آخرت است .

دو . رفع تالى براى استنتاج وضع مقدّم ؛ مانند يا براى ايجاد شب و روز زمين حركت مى كند يا براى ايجاد شب و روز خورشيد حركت مى كند . ليكن خورشيد حركت نمى كند . پس زمين حركت مى كند .