- نقض طرفين سالبه كلّى ، سالبه جزئى است ؛ مانند هيچ آهنى طلا نيست ربعضى غير آهن ها غير طلا نيستند .

- موجبه جزئى و سالبه جزئى ، نقض طرفين معتبر ندارند .

خطاهاى رايج در استدلال مباشر

استدلال هاى مباشر اگر چه روشن و بديهى اند ؛ ولى انسان در تلاش فكرى خود گاه در اين نوع استنتاج دچار خطا و لغزش مى شود . برخى از غلطهاى رايج در استدلال مباشر عبارتند از :

1 . استدلال به وسيله قضيّه محرّف بدون تأويل آن به ساختار منطقى درست ؛ مثلاً نمى توان از قضيّه هر انسانى شاعر نيست به طريق استدلال مباشر ، عكس مستوى استنتاج كرد : هيچ يك از شاعران انسان نيستند . چه اين كه ساختار منطقى اين قضيّه در حقيقت سالبه جزئى است؛ يعنى بعضى انسان ها شاعر نيستند ؛ و همان طور كه قبلاً بيان شد قضيّه سالبه جزئى اساساً عكس مستوى معتبر ندارد .

2 . از قضيّه موجبه كلّى به طريق استدلال مباشر ، عكس مستوى قضيّه موجبه كلّى استنتاج شود ؛ حال آن كه عكس مستوى آن موجبه جزئى است ؛ مثلاً از قضيّه عسل زرد و سيّال است استنتاج شود : هر زرد و سيّالى عسل است .

3 . عدم دقّت در جابه جايى موضوع و محمول به طور كامل هنگام استفاده از استدلال مباشر عكس ؛ مثلاً از قضيّه بعضى از انسان ها غير فيلسوفند استنتاج شود : بعضى از فيلسوفان غير انسانند .

4 . توجّه نكردن به قاعده مشهورى كه مفاد آن اين است : اثبات محمولى براى موضوعى به معناى نفى آن محمول از ديگر موضوعات نيست .

رعايت نكردن اين توصيه منطقى گاه موجب لغزش انديشه مى شود ؛ مثلاً نمى توان از قضيّه حسن فقيه است استنتاج كرد : غير حسن فقيه نيست .