تبیان، دستیار زندگی
ولی در اینجا شهری به وجود می آید كه آن را «حلة سیفیه » گویند و مردی از تیره بنی اسد آن را بنا خواهد كرد و از این شهر مردان پاك سرشت و مطهر پدید می آیند كه درپیشگاه خداوند «مقرب » و «مستجاب الدعوة » می شوند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

سید اهل مراقبه (2)

آشنایی با مشاهیر: سید بن طاووس (589 ـ664 هـ . ق)

سید اهل مراقبه (۲)

ولی در اینجا شهری ‌‌به وجود می آید كه آن را «حلة سیفیه‌‌» گویند و مردی از تیره بنی اسد آن را بنا خواهد كرد و از این شهر مردان پاك ‌‌سرشت و مطهر پدید می آیند كه درپیشگاه خداوند «مقرب‌‌» و «مستجاب‌‌الدعوة‌‌» می شوند.

قسمت قبل رااینجابخوانید.

حیات علمی سید ابن طاووس – رحمه الله

جناب سید بن‌ طاووس، دوران كودكی و نوجوانی و بخشی از جوانی را در زادگاه خود گذرانید، و نزد اساتید بسیار، به ویژه دو شخصیّت بزرگوار، یكی پدرش «سعد الدّین‌ موسی» و دیگری جدّش، عارف و زاهدِ نامی «ورّام‌ بن‌ ابی فراس‌ نخعی» شاگردی نمود و بنا به فرموده خود، این دو بزرگوار در تربیت و آموختن تقوی و تواضع به وی از همه بیشتر نقش داشته ‏اند. سید با دركی قوی و هوشی سرشار، قدم در راه علم نهاد و در اندك زمانی، از تمام هم ‏شاگردی ‏های خود سبقت گرفت. ایشان در این باره می نویسند: "أوّل ما نشأت بین جدی ورّام و والدی ... و تعلّمت الخط و العربیة، و قرأت علم الشریعة المحمدیة ... و قرأت كتبا فی اصول‌ الدین ... و اشتغلت بعلم الفقه، و قد سبقنی جماعة إلی تعلیمه بعدة سنین، فحفظت فی نحو سنة ما كان عندهم، و فضلت علیهم بعد ذلك بعنایة ربّ العالمین و رحمته..." [11]

در آن ایام، حلّه، که شهر كوچكی واقع در نزدیكی نجف اشرف بود، یکی از مراکز علمی بزرگ جهان تشیع محسوب می شد. حضرت ‌‌امیر – علیه‌السلام - از ظهور چنین علما و بزرگانی در آن خطه خبر داده‌ بودند. «ابوحمزه ثمالی» از «اصبغ‌ بن‌ نباته‌‌» نقل‌‌ می كند كه حضرت امیرالمۆمنین – علیه‌‌ السلام - در مسیر حركت از كوفه‌‌ به طرف صفین بر تپه‌‌ های بابل‌‌ رسیدند، بر روی تلی ایستادند و به ‌‌بیشه و نیزاری كه بین بابل و همان تل ‌‌بود، اشاره كردند و فرمودند: شهری است و چه ‌‌شهر شگفتی! اصبغ‌ بن‌ نباته كه از یاران نزدیك آن‌‌ حضرت بوده عرض می كند: ای امیرمۆمنان! می بینم از وجود شهری در اینجا سخن می گویید، آیا در اینجا شهری بوده كه اكنون آثار آن از بین ‌‌رفته است؟ فرمودند: نه! ولی در اینجا شهری ‌‌به وجود می آید كه آن را «حلة سیفیه‌‌» گویند و مردی از تیره بنی اسد آن را بنا خواهد كرد و از این شهر مردان پاك ‌‌سرشت و مطهر پدید می آیند كه درپیشگاه خداوند «مقرب‌‌» و «مستجاب‌‌الدعوة‌‌» می شوند. [12] لذا سید بن‌ طاووس، زادگاهش، شهر«حلة سیفیه‌‌»، را می ستوده و در موردش می فرماید: "از نعمتهای الهی بر من این است كه ‌‌از شهری هستم كه محل و منشأ فرقه ‌‌ناجیه بوده و هست و نزدیك به‌‌ مَشاهد مشرفه واقع است كه از طرفی به نجف اشرف و از جانبی به كربلای معلا و از سمتی به كاظمین و سامرا، نزدیك است."

حلّه مأمن امنی بود، لذا طلاب و علمای شیعه، به گونه‌ ای از گوشه و کنار به آن روی آورده بودند که حوزه علمیه حلّه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین حوزه های علمی شیعه در تاریخ ثبت شده است. وجود مجتهدینِ بسیار، باعث رونقِ هر چه بیشترِ این حوزه شده‌ بود؛ علمای بزرگی همچون ابن‌ادریس حـلّی، ابن‌ نمای حـلّی، محقّق حلّی، ابن‌ طاووس‌ حلّی، ابن‌ سعید حلّی، ابن‌ داوود حلّی، علّامه حلّی، فخر المحقّقین، فاضل ‌مقداد و ابن‌ فهد حلّی از آن جمله اند. [13] محقّق‌ حلّی (متوفّای 676 هـ .ق)، این فقیه بی نظیر امامیه در طول تاریخ تشیع و صاحب یکی از مشهورترین و مهم‌ ترین کتب فقهی امامیّه، یعنی «شرائع‌ الإسلام فی مسائل‌ الحلال‌ و الحرام»، از معاصرین سید بن‌ طاووس می باشد.

جناب سید بن‌ طاووس، پس از دو سال و نیم تحصیلِ فقه در محضر اساتید حلّه، دیگر از استاد بی‏ نیاز شد و بقیه كتب فقهی عصر خویش را به تنهایی مطالعه نمود و آنگاه كه از محضر اساتید حلّه استفاده‏ كافی و لازم را برده بود برای استفاده از علمای دیگر شهرها عزم سفر نمود. ایشان ابتدا به كاظمین رفت و پس از مدتی ازدواج نمود و مدت 15 سال در زمان حكومت عبّاسیان، ساكن بغداد، این دامگاه شیطان، شد. ("...أوجب ذلك طول الاستیطان ببغداد و هی محل حبائل الشیطان." [14]) سید در شهر بغداد، به تربیت شاگردان و تدریس علوم مختلف پرداخت. ورود سید به بغداد، سال 625 هجری بوده است.

جناب سید بن‌ طاووس در مورد تحصیلات خود در فصل 143 کتاب كشف المحجة و توصیه‌هایی به پسرشان بطور مفصل فرمایشاتی دارند، از آن جمله فرموده‌اند: "... فاننی اشتغلت بعلم الفقه... و قد كنت قد ابتدأت بحفظ (الجمل و العقود)، و قصدت معرفة ما فیه بغایة المجهود، ... و فرغت من (الجمل و العقود) و قرأت (النهایة) فلمّا فرغت من الجزء الأوّل منها استظهرت علی العلم بالفقه، حتی كَتَبَ شیخی محمد بن نما خطه علی الجزء الأوّل ... فقرأت الجزء الثانی من (النهایة) أیضا، و من كتاب (المبسوط)، و قد استغنیت عن القراءة بالكلیّة و قرأت بعد ذلك كتبا لجماعة بغیر شرح، بل للروایة المرضیة، و سمعت ما یطول ذكر تفصیله ..." [15]  … چنانچه از قول خود سید در كشف المحجة اشاره شد، شتاب وی در آموختن مطالب دقیق علمی شگفت انگیز بوده است. آنچه دیگران در چند سال می آموختند او در یك سال فرا گرفت و پس از خواندن بخش نخست «نهایه» شیخ طوسی به چنان پیشرفتی دست یافت كه ابن نما در پشت جلد اول نهایه اجازه‌ای به خط خویش ‍ برایش نگاشت.

هرچند تا به امروز هم، هر آنكس كه به كتب تألیفی جناب سیدبن طاووس، خصوصا كتب ادعیه ایشان رجوع می كند و بر خوان پرفیض ستاره حله می نشیند، در واقع افتخار خوشه چینی از این مأدبه الهی یافته است، اما شرافت استضائه مستقیم از ستاره پرفروغ حله نصیب نیك‌بختانی شد كه اشاره به نام چند تن از آنان می نماییم: [16] الشیخ سدید الدین‌ یوسف (والد علامه‌ حلی)، جمال‌ الدین‌ حسن‌ بن‌ یوسف (علامه‌ حلی)، الشیخ جمال‌ الدین‌ یوسف‌ بن‌ حاتم‌ شامی، فرزند برادر او السید غیاث‌ الدین‌ عبدالكریم‌ بن‌ ابی الفضائل‌ احمد بن‌ طاوس، الشیخ تقی الدین‌ حسن‌ بن‌ داوود حلی (رجالی معروف)، الشیخ محمد بن‌ احمد بن‌ صالح‌ القسینی و پسرانش، السید احمد بن‌ محمد‌ علوی، السید نجم‌ الدین‌ محمد بن‌ موسی، الشیخ محمد بن‌ بشیر، پسران سید صفی الدین‌ محمد و پسران خود سید رضی الدین‌ علی و نیز دختران عالمه و فاضله ایشان: شرف‌ الاشراف و فاطمه (در سایه اهمیت آن عارف وارسته به تربیت فرزندان، دخترانش شرف الاشراف و فاطمه در سنینی بسیار اندك (اولی در 12 سالگی و دومی در قبل از 9 سالگی) توفیق حفظ قرآن كریم یافتند. [17])

قسمت بعدی را اینجا بخوانید...


پی نوشت ها:

[11] برگرفته از كشف‌المحجة لثمرة المهجة، سیدبن‌طاووس، فصل‌های 125و 143

[12] روضات الجنات، ج 2، ص 270

[13] مدخل علم فقه، رضااسلامی، ص320

[14] كشف المحجة لثمرة المهجة، سیدبن طاووس، ص 166

[15] كشف المحجة لثمرة المهجة، سیدبن طاووس، فصل‌های 142و 143 صص 184ـ196

[16] برنامه سعادت، ترجمه كشف المحجة، سید محمدباقر گلپایگانی ص:8 به نقل از مقدمه كتاب كشف المحجة طبع نجف اشرف، شیخ آقابزرگ تهرانی

[17] به نقل از اعیان ‏الشیعة، سید محسن حكیم، ج‏7، ص: 336 ذیل عنوان شرف الاشراف بنت السید رضی الدین بن طاوس

منبع:

http://rahnameh.ir/index.aspx?siteid=109&siteid=109&pageid=22092&newsview=331920

در همین رابطه ببینید:

فیلم: بخشی از وصیتنامه سید بن طاووس (در برنامه سحرگاهی ماه خدا - شبکه ١ سیما)

نواهنگی از سخنان استاد پیشوایی درباره سید بن طاووس

کتابخانه:

پنجره‌ای به ملکوت

رضی الدین بن طاووس (٢)

کشف المحجة لثمرة المهجة [منبع الکترونیکی]

سعد السعود للنفوس منضود

زندگی نامه سید بن طاووس رحمت الله علیه [منبع الکترونیکی]

امام زمان (ع) و سید بن طاووس (1) [منبع الکترونیکی]

امام زمان (ع) و سید بن طاووس (2) [منبع الکترونیکی]

مطلب:

سید بن طاووس(فقیه اندیشمند)

سید بن طاووس، ستاره ای از حله

سید بن طاووس از نگاه بزرگان شیعه

سید ذوالحسنین

برنامه سلوك در سفارش‌نامه علامه، سید بن طاووس

ویژه نامه:

سید ذو الحسنین

مطالب کاربران:

سید بن طاووس(رَحمة الله)از ولادت تا وفات

پندهای سیدبن طاووس