حالات روحانی علما در نماز(٢)
در ادامه مقاله قبل اکنون قسمت دوم تقدیمتان می گردد.
شهید مطهری و رهبر انقلاب
رهبر معظّم انقلاب اسلامى حضرت آیت اللّه خامنه اى درباره شهید مطهرى رحمه الله علیه فرمود: این مرد نیمه شب تهجّد با آه و ناله داشت . یعنى نماز شب مى خواند و گریه مى‌كرد به طورى كه صداى گریه و مناجات او افراد را از خواب بیدار مى كرد...
یك شب ایشان منزل ما بودند. نصف شب از صداى گریه ایشان خانواده ما از خواب پریده بودند. البته اوّل ملتفت نشده بودند صداى كیست ، اما بعد فهمیدند كه صداى آقاى مطهرى است . بله ایشان نصف شب نماز شب مى خواند همراه با گریه ، با صدایى كه از اتاق دیگر مى شد آن را شنید.(١)
سید احمد کربلایی
علاّمه آقا بزرگ تهرانى درباره مرحوم كربلایى مى فرماید: به هنگام نماز بر وجود خود تسلّطى نداشته و اشك‌هاى او همانند ابر بهاران فرو مى بارید. او كثیر البكاء بود... من چندین سال همسایه او بودم ، در این مدّت كارهاى شگفتى از او دیدم ... در نماز به ویژه به هنگام نوافل لیلیّه ، عنان اختیار از كف مى داد و از خود بى خود مى شد.
تبدیل بصر به بصیرتیكى دیگر از معاصرین ایشان مى گوید: یگانه كسى بود كه بصر او به بصیرت تبدیل شده و پرده هاى ضخیم طبیعت را به واسطه كثرت عبادت و توغّل در ادعیه و اوراد و مواظبت دایمى بر اداى نوافل از جلوى چشم خود برداشته بود و كسى را بدان مقام ندیدم .
سیّد السالكین آیت اللّه سیّد احمد كربلایى سرانجام در یك نماز عشق ( نماز عصر) به قرب حق نایل شد و به وصال جانان رسید و مشاهد ابدى محبوب خویش گردید.(٢)
میرزا جوادآقا ملکی تبریزی
پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله فرمود: هیچ یك از مردم نمى خوابد مگر اینكه فرشته اى بر او نگهبان است و هر شب دو بار او را از خواب بیدار مى كند و مى گوید: اى بنده خدا! برخیز براى یاد خدا (و مناجات و نماز شب ) او ثناى فرشته اى كه او را بیدار مى كرد مى شنید.
مرحوم میرزا جواد آقا ملكى تبریزى ، ذیل این روایت مى نویسد: این اخبار را انكار نكن ، من خدا را شاهد مى گیرم كه از شب زنده داران و متهجّدین ، كسى را مى شناسم كه صداى فرشته‌اى كه او را در هنگام سحر بیدار مى‌كند مى‌شنود كه او را به لفظ آقا خطاب مى‌كند و او براى ذكر خدا و نماز شب بر مى خیزد.
تصور مى شود این شخص كه براى اقامه نماز شب با صداى فرشته بیدار مى شود خود میرزا جواد آقاست كه براى پرهیز از خودستایى این حقیقت را به این عبارت بیان كرده است . او جز خدا و خواست او هوایى در سر نداشت و به چیز دیگرى نمى اندیشید.(٣)
حاج شیخ عباس قمی
حجت الاسلام على محدّث زاده درباره پدرش مرحوم حاج شیخ عبّاس قمى (ره ) مى گوید:
یك روز صبح پدرم برخاست و شروع به گریه كردن نمود، از او پرسیدم : چرا اشك مى ریزید؟
فرمود: براى این كه دیشب نماز شب نخواندم !
گفتم : پدر جان ! نماز شب كه مستحب است و واجب نیست ، شما كه ترك واجب نكرده اید و حرامى به جا نیاورده اید، چرا این طور نگرانید؟
فرمود: فرزندم ! نگرانى من از این است كه من چه كرده ام كه باید توفیق نماز شب خواندن از من سلب شود؟(٤)
حضرت آیت اللّه العظمى مرعشى نجفى به فرزندش وصیت كرد:
سجّاده اى كه 70 سال بر روى آن نماز شب به جا آورده ام ، و تسبیحى از تربت امام حسین علیه السلام كه با آن در سحرها به عدد دانه هایش استغفار كرده ام، با من دفن شود.(٥)
شهید قدّوسى (ر ه)
دوستان و آشنایان شهید قدوسى (ره )، در مقام بیان معرفت و ربانیت ایشان گفته اند:
«... او حتّى به مستحبّات ومكروهات ، بسیار اهمیّت مى‌داد و نماز شب را براى روحانى لازم مى‌دانست . یك شب در مسجد گوهر شاد با نگرانى خاصّى مى فرمود: برایم بسیار ناگوار و غیر منتظره بود كه شنیدم ؛ یكى از اساتید مدرسه [حقّانى ] مقیّد به نماز شب نیست . با ایشان صحبت كردم ، معلوم شد سبكى معده را در شب رعایت نمى‌كند.
«... تَهَجّد و نماز شب و دعاهاى متنوّع و مأثور، جایگاه خاصّى نزد او داشت. كمتر مجلسى بود كه قدوسى در آن سخن گوید: ولى نماز شب و اهمیّت آن مطرح نشود. او معتقد بود طلبه‌اى كه نتواند خواب و بستر گرم را رها كرده ، براى نماز شب از آن بگذرد، در آینده از خیلى چیزها نخواهد گذشت ... او ریا را آفت اخلاص مى دانست و در عین حال مى‌گفت : گاهى شیطان با همین حربه ریا، نفس را بر شما حاكم مى‌سازد. و به اسم این كه «شاید ریا شود» مانع نماز شب شما مى شود و جلو مناجات و دعاى شما را مى‌گیرد...
عصر روز عرفه ، با اینكه براى درس اهمیّت فوق العاده‌اى قائل بود، كلاس‌ها را تعطیل مى‌كرد تا طلاّب ، دعاى «عرفه» بخوانند. براى محصّلین پیك نیك مسجد«جمكران» تشكیل مى‌داد تا در آن مسجد دعا و نماز برگزار شود. محبوبترین و والاترین محصّل مدرسه ، مطرح مى‌كردند، اگر به جاى نماز شب و دعا به مطالعه پرداخته شود، بهتر خواهد بود؛ مى گفت: حضرت آیت اللّه العظمى امام خمینى مى‌فرمودند: نماز شب وقت چندانى نمى گیرد و بدین وسیله ضرورت تعبّد را در كنار تعلّم ، گوشزد مى كرد. او مى گفت : طلبه اى كه هنگام نماز شب بیدار باشد و نماز شب نخواند از اشرار خواهد بود.
«... این مرد بزرگ و مربّى نمونه ، نماز شبش ترك نمى شد و هر وقت شب بیدار مى شد تجدید وضو مى كرد و بعد مى خوابید، چون خود را در محضر خداوند مى دید.»
پی نوشت ها:
1.یادنامه شهید آیت اللّه قدوسى : 129 - 130.
2.همان : 66.
3.وصیت نامه آیت اللّه مرعشى نجفى : ص 19.
4.سجده (32): آیه 17.
5.شب مردان خدا: ص 44 و 45.
6.اسرار الصلوة : ص 289. (ملكى تبریزى)
منبع: پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
تهیه و تنظیم: سید صدرالدین مرتجی-گروه حوزه علمیه تبیان
