شخصیت مرحوم آیتالله لاری-1
متن زیر گفتوگو با دكتر سید محمدتقی آیتاللهی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی شیراز دربارهی ابعاد سیاسی و علمی شخصیت مرحوم آیتاللهالعظمی سید عبدالحسین لاری است.
او از نوادگان آن مرحوم است كه كتاب «ولایت فقیه، زیربنای فكری مشروطه مشروعه» را بر اساس دیدگاههای فقهی و سیاسی مرحوم لاری به رشتهی تحریر درآورده است.
جایگاه علمی مرحوم لاری به عنوان یكی از شاگردان مبرز مرحوم میرزای شیرازی چگونه بوده است؟
میرزای شیرازی شاگردان برجستهای را تربیت كرده كه از جملهی آنها مرحوم آیتالله عبدالحسین لاری بوده است. میرزای شیرازی در حلقهی اول شاگردان شیخ مرتضی انصاری قرار داشته و خود مرحوم سید عبدالحسین لاری هم نامش در حلقهی شاگردان شیخ ذكر شده است.
آیتالله لاری در زمانی در نجف بوده كه نجف یك حوزهی بسیار بارور بوده است. هم میرزای شیرازی داشته هم فاضل ایروانی و هم مرحوم ملا حسینقلی همدانی. مرحوم لاری در جوانی به عنوان یك شخصیت برجستهی حوزوی مطرح شده و به همین جهت مورد عنایت میرزای شیرازی قرار گرفته است.
میرزا مدتی در نجف بوده است كه پس از آن به سامرا مهاجرت میكند و در آنجا مرجعیت را برعهده میگیرد و مرجعیت شیعه به آنجا منتقل میشود.
ویژگیهای ظلمستیزی، تدبیر، عقلانیت و مدیریت مرحوم لاری كه همراه با تقوای سیاسی و مجاهدتهای فراوان بوده موجب میشود كه میرزای شیرازی با توجه به حساسیت اوضاع ایران آن روز، به خصوص بعد از واقعهی رژی، ایشان را به جنوب ایران بفرستد.
در نامهای كه میرزا در سال 1310 قمری، یك سال بعد از واقعهی رژی خطاب به سید نوشته و در اول كتاب «معارف السلمانی» چاپ شده است، آمده كه «حضور شما در ایران موجب شده كه امور دین تشدید شود، معارف دین گسترش پیدا كند، توجه مردم به دین بیشتر شود و مشكلات دینی و اجتماعی مردم حل و فصل شود.
و من از پیش هم این حسن اعتماد را به شما داشتم.» در ادامهی نامه، میرزا ابراز خوشحالی میكند كه این امور ادامه پیدا كند و ایشان را تأیید میكند. مرحوم میرزای شیرازی در سال 1312 قمری رحلت میكنند.
مرحوم لاری خود را سرباز امام زمان میدانستند و در نظریهی خود میگفتند ولیفقیه مطیع بیچونوچرای امام زمان است. چیزی را به دین اضافه نمیكند و میكوشد پیام امام زمان را بفهمد و این پیام را به مردم منتقل كند. ایشان در وصیتنامهی خود اعلام كردند كه آنچه از من در دست مردم بهجامانده متعلق به امام عصر بوده و بعد از من باید به ساحت مقدس ولیعصر بازگردد.
یكی از برهههای مهم زندگی مرحوم آیتالله لاری، تشكیل حكومت اسلامی در منطقهی لار بوده است. اما تشكیل هر حكومتی نیازمند تدارك یك بعد نرمافزاری بهعنوان اندیشهی سیاسی و یك بعد سختافزاری بهعنوان اركان و نهادهای حكومتی است. لطفاً توضیح دهید كه این هر دو بعد در حكومتی كه آیتالله لاری بنیانگذار آن بودند، چگونه بوده است؟
مرحوم آیتالله سید عبدالحسین لاری در سال 1270 شمسی به ایران میآید. ورود ایشان كه تقریباً مقارن با واقعهی رژی (تحریم تنباكو) بود، تأثیر زیادی بر این واقعه و پیروزی مبارزات علیه استعمار انگلستان داشت. در زمینهی اقدامات ایشان در برقراری حكومت اسلامی میتوان به مواردی همچون احیای منصب نماز جمعه و اعزام مبلغ و ائمهی جمعه به شهرهای مختلف اشاره كرد. نماز جمعه در جامعهی شیعه منسوخ شده بود و ایشان بر اساس اجتهادی كه كردند، نماز جمعه را واجب عینی دانسته و خود ایشان نماز جمعه را اقامه كرده و در خطبههای رسا و بلیغ خود، مردم را از مسائل روز و آموزههای دینی آگاه میكرد.
ایشان حكومتی را در همان منطقهی لار تشكیل داد كه آن حكومت دارای تشكیلاتی بود كه از آن جمله، تشكیلات قضایی بود كه عالمان برجستهای كه قدرت قضاوت داشتند به منصب قضاوت منصوب میشدند.
مرز حكومتی ایشان به شهرهای شیراز، جهرم، بوشهر و لار میرسید. همچنین حكومت تأسیسی ایشان از تشكیلات اجرایی هم برخوردار بود و اسنادی هم موجود است كه ایشان سكه ضرب نموده و اسكناس هم چاپ كرده بود.
در این حكومت موازین نظامی و انتظامی برای تأمین امنیت مردم فراهم شده بود و مردم به ابزار لازم برای مبارزه با استعمار انگلیس مجهز میشدند.
ایشان معتقد به وحدت دین و سیاست بود و تنظیم این امر را تنها توسط ولیفقیه كه از جانب حضرت ولی عصر عجلاللهتعالیفرجهالشریف نیابت عامه دارد ممكن میدانست. آن مرحوم معتقد بود سیاست تابعی از دین است؛ چرا كه امری متغیر است، اما دین امری ثابت است.
بنابراین باید با دین تطبیق داده شود. نكتهی اساسی در نظریهی ایشان این است كه ولیفقیه در تمام جریانهای كشور اعم از سیاسی، قضایی، فرهنگی و نظامی نظارت كامل دارد و حكم او باید نافذ و لازمالاجرا باشد.
ایشان در كتاب «تعلیقات المقاتل» بحثهایی را پیرامون ولایتفقیه مطرح كردهاند. در ابتدای این بحث، ولایت امام معصوم علیهالسلام ذكر شده و سپس آمده است كه امام معصوم علیهالسلام هم ولایت ظاهری دارد و هم ولایت باطنی، اما ولیفقیه تنها بر امور اجرایی مانند امور قضایی، سیاسی و فرهنگی ولایت دارد و ولایتش مربوط به امور باطنی نمیشود. نمیتوان گفت چون امام زمان عجلاللهتعالیفرجهالشریف در غیبت كبری هستند پس احكام دینی هم باید تعطیل شود.
به همین جهت بود كه آیتالله لاری فقط به ارشاد و تدریس اكتفا نمیكرد و در مسائل اجتماعی هم وارد میشد. حكومت او نمونهی كوچكی از یك حكومت اسلامی بر پایهی نظریهی ولایتفقیه بود.
ایشان معتقد بود جریان امامت جریانی مردمی است و كسانی كه پیرو امام معصوم هستند و میخواهند در ركاب آنها گام بردارند باید خادمین مردم باشند. آگاهسازی مردم از طریق منبر كه وسیلهی مۆثر آن زمان بوده است بهخصوص از طریق نماز جمعه و حتی از طریق اعلامیهها و فرستادن مبلغان شایسته و وارستهی آزاداندیش صورت میگرفت.
منبع: khamenei.ir
تهیه و تنظیم: حق دوست؛ گروه حوزه علمیه تبیان