مجاهدت علمی علامه دهكردی-2
بخش قبلی را اینجا ببینید
یكی از مهم ترین عناصر موجود در سلوك علما ربانی، اهتمام به انجام واجبات و فرائض دینی می باشد، كه خود كاشف از روح انقیاد و موجب تقویت اساس تقوا و ایمان و اخلاق است. رسول خدا ـ صل الله علیه و آله و سلم ـ می فرمایند: «إعْمل بِفَرائِض اللهِ تَكُن اَتْقَی النّاسِ.(1) به آنچه خدا واجب كرده عمل كن تا باتقواترین مردم باشی.»
در روایت دیگری، ابوحمزه ثمالی از امام سجّاد ـ علیه السّلام ـ نقل می كند كه فرمود: «مَن عمِلَ بمَا افْتَرَضَ الله عَلَیْهِ فَهُو مِنْ خیرِ النّاس.(2) هر كس عمل كند به آنچه خدا بر او واجب كرده از بهترینِ مردم است.»
تعلیم معارف دین به مردم، یكی از مهمترین واجبات الهی است كه ادای آن بر عهده علما دین می باشد، « وَمَا كَانَ الْمُۆْمِنُونَ لِیَنفِرُواْ كَآفَّةً فَلَوْلاَ نَفَرَ مِن كُلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَآئِفَةٌ لِّیَتَفَقَّهُواْ فِی الدِّینِ وَلِیُنذِرُواْ قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُواْ إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ(توبه/122).... و مۆمنان را وظیفه نیست كه همگى [به سوى جهاد] كوچ كنند، پس چرا از هر گروهى از آنان، طایفهاى كوچ نمىكنند تا در دین دانا شوند و چون بازگشتند قوم خود را انذار كنند شاید آنها از معاصى بر حذر باشند»
شك نیست كه منظور از تفقه در آیه، فرا گیرى همه معارف و احكام اسلام اعم از اصول و فروع است، زیرا در مفهوم تفقه، همه این امور جمع است، بنا بر این، آیه فوق دلیل روشنى است بر اینكه همواره گروهى از مسلمانان به عنوان انجام یك واجب كفایى، باید به تحصیل علم و دانش در زمینه تمام مسائل اسلامى بپردازند، و پس از فراغت از تحصیل براى تبلیغ احكام اسلام به نقاط مختلف، مخصوصا به قوم و جمعیت خود باز گردند، و آنها را به مسائل اسلامى آشنا سازند.به تعبیر دیگر، آیه هم تحصیل را واجب مىكند، و هم یاد دادن را.(3)
با توجه به این دستورات دینی و همچنین سیره علما سلف ، آیة اللّه سید ابوالقاسم حسینی دهكردی اصفهانی (ره) پس از هفت سال اقامت در نجف اشرف و استفاده های علمی و معنوی از اساتید آن دیار، در حدود سال 1309 هجری قمری به اصفهان برگشتند.
در واقع ایشان بعد از 25 سال كسب علم و معرفت در رشته های مختلف علوم اسلامی از فقه و اصول و تفسیر و حكمت و حدیث و معارف و اخلاق و در سنّ 37 سالگی، با دستی پر از علوم و معارف قرآن و اسلام به اصفهان برمی گردند و علما و فضلا و اقشار مختلف مردم از نعمت وجود این عالم ربانی و فقیه صمدانی و عارف وارسته كسب علم و معارف قرآن و دستورات اسلام را می نمایند. ایشان در مدرسه صدر بازار اصفهان مشغول به تدریس خارج فقه واصول می شوند و در ایّام تعطیل دروس حوزه، به تدریس تفسیر و اصول كافی و رجال و درایه می پردازند.(4)
تدریس ایشان بیش از چهل سال، یعنی تا سال 1353 هجری قمری كه زمان فوت ایشان می باشد، ادامه داشته و در این مدت طولانی، عده زیادی از علما و فضلا و روحانیون از محضر این عالم ربانی و فقیه اهل البیت علیهم السلام بهره مند گشته اند.
آیة اللّه دهكردی قدس سره خود در این باره می فرمایند: و در سایر اصقاع(5) و بلاد مشغول ترویج شریعت مقدسه و تدریس هستند.»(6)
شیخ آغابزرگ تهرانی در «نقباء البشر» می نویسد:
« السید ابوالقاسم الدهكردی، هو السیّد أبوالقاسم بن محمّد باقر الدهكردی الاصفهانی، عالم كبیر و خطیب بارع، كان فی النجف الأشرف من تلامیذ العلامة میرزا حبیب اللّه الرشتی و غیره، و بعد تكمیله عاد الی اصفهان مشغولاً بترویج الدین من التدریس والوعظ والإرشاد و كان یحضر درسه فی مدرسة الصدر بإصفهان أكثر من ثلاثین فاضلاً و یحضر مجلس وعظه و لا سیّما فی شهر رمضان خلقٌ كثیر من العوام والخواص.. و له تصانیف، منها: منبر الوسیلة، المطبوع مجلده الأوّل؛ و اللمعات فی شرح دعاء سمات؛ و غیرهما.(7)
آیة اللّه العظمی سید ابوالقاسم دهكردی در اصفهان صاحب منصب مرجعیت نیز بوده و جمعی از اهالی اصفهان و شهركرد و بلاد دیگر از ایشان تقلید می نمودند و رساله عملیه ایشان به نام «هدایة الأنام» مكرّرا چاپ شده و در دسترس مقلّدین معظّم له قرار گرفت. غیر از رساله فارسی، ایشان حواشی بر رساله «نُخبه» حاجی كلباسی و «جامع عباسی» شیخ بهائی نیز دارند.
یكی دیگر از كارهای گرانبهای علمی آیة اللّه دهكردی (ره)، تألیف كتاب های متعدد (در حدود 24 جلد) در فقه، اصول، تفسیر، حدیث، اخلاق و عرفان است.
آیة اللّه دهكردی سال ها امامت جماعت مسجد سُفره چی (سُرخی) واقع در خیابان چهارباغ پایین فعلی و مسجد شیخ الاسلام واقع در خیابان عبدالرّزاق اصفهان را به عهده داشتند و در بعضی از ایّام، خصوصا ایّام ماه مبارك رمضان و لیالی قدر، به ایراد سخنرانی و موعظه و اقامه مراسم احیا اقدام می نمودند.
پی نوشتها:
1. كلینی، اصول كافی، قم، انتشارات اسوه، ج 2 ، صفحه 82.
2. همان، صفحه 81.
3. ناصر مكارم شیرازی، تفسیر نمونه، تهران، انتشارات اسلامیه، ج8، ص 193
4. آیه الله مرعشی نجفی، المسلسلات، قم، انشارات آیه الله مرعشی، ج 2، ص 35.
5. صُقع: ناحیه، كرانه، گوشه زمین، اصقاع جمع، فرهنگ عمید، ص 876 .
6. محمد علی روضاتی ، زندگانی آیة اللّه چهارسوقی،اراك، نشر تایید، ص 194.
7. محمدمحسن آقابزرگ‌تهرانی ، نُقباء البشر، تهران، كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شورای اسلامی ،ج 1، ص 61.
منابع:
قرآن کریم
كافی
تفسیر نمونه
تهیه و فراوری: حق دوست، گروه حوزه علمیه تبیان
