تبیان، دستیار زندگی
سنت، یکی از ادله اربعه و پس از قرآن دومین منبع اجتهاد است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

سنت یکی از ادله اجتهاد

اصول
سنت، یکی از ادله اربعه و پس از قرآن دومین منبع اجتهاد است.

سنت

یکی از ادله منابع و مآخذی که صاحب نظران مسائل اسلامی و کارشناسان علوم دینی یعنی فقها و مجتهدین جامع الشرایط، احکام و قوانین الهی را از آن استنباط و استخراج می نمایند سنت می باشد.

که در این مقاله به یک تقسیم بندی از این دلیل خواهیم پرداخت .

سنت ( دلیل ) : گفتار، کردار و تقریر معصوم " ع "

سنت، یکی از ادله اربعه و پس از قرآن دومین منبع اجتهاد است. لغت دانان، معانی گوناگونی برای " سنت " بر شمرده‌اند، که برخی از آنها عبارت است از:

1. دوام و استمرار: طبق این معنا، " سنت " یعنی ادامه دادن، و این معنا از گفتار اعراب گرفته شده است که می‌گویند: " سنّت الماء اذا والیت فی صبّه ". عرب به ریزش پیاپی آب " سنت " می‌گوید؛

2. راه و روش پسندیده: طبق این معنا، هر جا واژه " سنت " مطلق و یا با قید " حسنة " به کار رود، به معنای شیوه و روش نیکو است و برای این که معنای شیوه نادرست و ناپسند را افاده کند، باید مقید به قید " سیّئه " شود؛

3. راه و روش: بنابر این معنا، به روشی که مردم از آن پیروی کنند و برای آنان به صورت عادت در آمده باشد ـ چه نیکو و چه ناپسند ـ سنت گفته می‌شود.

اما سنت در اصطلاح اصولیون به معنای گفتار، کردار و تقریر معصوم (ع) است؛ به این معنا که اگر رسول خدا (ص) و امامان معصوم (ع) مطلبی را فرموده و یا عمل کردند و یا دیگری انجام داد و آنها آن را تأیید کردند، به آن سنت گفته می‌شود.

اصولیون اهل سنت فقط رسول خدا (ص) را معصوم می‌دانند، اما عالمان شیعی، حضرت فاطمه (س) و ائمه اثنی عشر (ع) را هم معصوم می‌دانند.

نکته:

میان سنت و قرآن سه فرق وجود دارد:

1. قرآن کلام وحی است و در مقام تحدی و اعجاز نازل شده، ولی سنت این خصوصیت را ندارد؛

2. قرآن قطعی الصدور و سنت غالباً ظنی الصدور است؛

3. در قرآن معمولاً کلیات احکام و قوانین بیان شده، ولی در سنت جزئیات و فروع احکام نیز بیان گردیده است.

حجیت سنت

( صحّت استناد به قول، فعل و تقریر معصوم " ع " در استنباط حکم شرعى )

منظور از حجیت سنت ، صحت تمسک به قول ، فعل و تقریر معصوم (ع) در استنباط احکام شرعى و عمل به آن است ، که لازمه  منجّزیت ـ در صورت مطابقت با واقع ـ و معذّریت ـ در صورت مخالفت با واقع ـ است .

اصولیون اهل سنت و امامیه معتقدند سنت ( فعل ، تقریر و قول ) پیامبر (ص)  بدون شک حجت می باشد و براى اثبات آن ، به ادله چهارگانه ـ کتاب ، سنت ، اجماع و عقل ـ تمسک نموده اند ؛

اما درباره سنت ائمه اطهار (ع) و فاطمه زهرا ( س ) اصولیون امامیه ، آن را حجت مى دانند و براى اثبات آن ، به ادله اربعه تمسک جسته اند، ولى اهل سنت آن را حجت نمى دانند .


منابع :

کتاب التعریفات : صفحه 53

اصول الفقه جلد 2 : صفحه 63

شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه (115-116)

الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه (121-123)

فرهنگ نامه اصول فقه

تهیه و فرآوری : جواددلاوری ، گروه حوزه علمیه تبیان