آیت الله جوادی به طلاب وشتان چه گفت

به مناسبت آغاز سال تحصیلی؛

پیام حضرت آیت الله جوادی آملی(حفظه الله) به مراسم افتتاح مدرسه وشتان فیروزکوه

بِسْمِ اللّه الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَ إیّاهُ نَسْتَعِین

حمد ازلی خدای را سزاست; تحیّت ابدی, پیامبران الهی مخصوصاً حضرت ختمی‌نبوّت(صلی الله علیه و آله و سلم) را رواست; درود بیكران اهل بیت وحی به ویژه حضرت ختمی‌امامت را به‌جاست; به این ذوات قدسی تولّی داریم و از معاندانِ آنان تبرّی می‌نماییم.

انسان كه متفكر و مختار است بهترین كمال او علم است خداوند كه بشر را به احسن قوام آفرید او را به احسن علوم فراخواند. مدرسه علمی كه عناصر محوری آن را علوم دینی تشكیل می‌دهد باید از منابع, مبادی و حدود آن آگاه باشد. جهت تأمین معرفت به اركان سه‌گانه مزبور نكاتی ارائه می‌شود تا ضمن سپاسگزاری از توفیق خدا كه بهرة بنیانگذار و مدیر و مدرّس شد و دعای خیر برای مدرّسان و طلاب این مدرسة مبارك كه در وشتان فیروزكوه محل زندگی سادات كِرام اعزّهم الله تأسیس شد تذكره‌ای برای صاحب بصران و تبصره‌ای برای صاحب‌نظران باشد.

یكم: خداوند انسان را با دو دست جمال و جلال خود آفرید: ï´؟خَلَقْتُ بِیَدَیَّï´¾[1], لذا هم قویم و هم جمیل خلق شد: ï´؟لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍï´¾[2] در این بیان كوتاه هم به قِوام آفرینش انسان اشاره شد و هم به حُسن خلقت او, نَضْر حكیمانه و نظمِ مدبّرانه خدای سبحان, صدر و ساق هویّت انسان را متقن و آغاز و انجام هستی او را زیبا نمود. برای پرورش چنین موجود قویم و زیبایی كه می‌تواند جامع عقاید, اخلاق, اعمال فقهی و حقوقی باشد فقط علوم وحیانی تأثیرگزار است, زیرا چنین مخلوقی را خالق او می‌پروراند: ï´؟عَلَّمَ الْإِنسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْï´¾[3].

دوم: علوم وحیانی كه در متن قرآن حكیم و كلام نورانی معصومان(علیهم السلام) نهفته است از مصدری تنزّل كرده است كه هم حیّ قیّوم است تا كتاب او حیات‌بخش و قیام و قوام‌آفرین باشد: ï´؟اللّهُ لاَ إِلهَ إِلاّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُï´¾, ï´؟نَزَّلَ عَلَیْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّï´¾[4] و هم اكرم است تا تعلیم او مایة كرامت شود: ï´؟اقْرَأْ وَرَبُّكَ الأكْرَمُ * الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ * عَلَّمَ الْإِنسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْï´¾[5] رهیافتگان علوم دینی هماره زنده, پویا و مانایند, زیرا هر متعلّمی اوصاف معلّم خود را از مسیر مستقیم تعلیم وی تحصیل می‌كند. حیاتی كه از آیة: ï´؟اسْتَجِیبُوا لِلّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا یُحْیِیكُمْï´¾[6] به دست می‌آید, قیام به عدل كه از آیة: ï´؟لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِï´¾[7] حاصل می‌شود و قوام به قسط شدن كه از آیة: ï´؟یَاأَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلّهِï´¾[8] و نیز كرامتی كه از آیة: ï´؟لَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِی آدَمَï´¾[9] به گوش می‌رسد همگی در سایة عمل به كتاب خدایی است كه هم حیّ قیوم است و هم اكرم و با همین اوصاف كمالی در قرآن تجلّی فرمود: «فَتَجَلَّی‏ لَهُمْ سُبْحَانَهُ فِی كِتَابِهِ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَكُونُوا رَأَوْهُ».[10]

سوم: قیام به قسط گذشته از علمِ صائب, محتاج عمل صالح است بخشی از هویّت انسان را دانش تشكیل می‌دهد و بخشی از آن را روش. مجموع علم و عمل تأمین‌كننده اهداف آفرینش بشرند. لذا قرآن كریم علم آمیخته با عمل كه هر دو آموخته از منبع وحیانی‌اند را معیار برتری قرار داده زیرا در آیة: ï´؟أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاءَ اللَّیْلِ سَاجِداً وَقَائِماً یَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَیَرْجُوا رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ إِنَّمَا یَتَذَكَّرُ أُولُوا الألْبَابِï´¾[11] اول از بهترین عمل صالح كه احیای شب به تهجّد و مانند آن است سخن به میان آمد آن‌گاه از عدم تساوی عالم و جاهل. لازم است عنایت شود كه نفی تساوی مساوی رجحان و برتری نیست بلكه دو مطلب را در بردارد یكی مزیّت علم و راجح بودن عالم و دیگری افزونی مسئولیت عالم و سنگینی وظیفه او در برابر نعمت دانش نسبت به دیگران یعنی از منظر رعایت دستورهای دینی یكسان نیستند بلكه وظیفة عالم بیشتر است.

چهارم: قیامِ مطرح در ارزشهای دینی همان ایستادگی عقلانی است نه ایستادن بدنی. علوم الهی درس ایستادگی معقول می‌دهد. جامعه‌ای ‌توان چنین قیام را دارد كه هم در بخش اندیشه در قبال وهم و خیال به رهبری عقل نظر مقاومت كند و هم در بخش انگیزه در برابر شهوت و غضب به هدایت عقل عمل هماوردی نماید. آن‌گاه می‌توان گفت:

گر شود دشمن درونی نیست*** باكی از دشمن برونی نیست

از مهم‌ترین راه برای تحصیل چنین ایستادگی ورود در حوزة قیام, نشئة مقاومت, صحنة پایداری استوار یعنی نماز شب است كه قرآن مجید از آن در آیة: ï´؟إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّیْلِ هِیَ أَشَدُّ وَطْأً وَأَقْوَمُ قِیلاًï´¾[12] به قویم‌تر سخن یاد كرد زیرا روز ساحت كثرت است: ï´؟إِنَّ لَكَ فِی النَّهَارِ سَبْحاً طَوِیلاًï´¾[13] و شب مقام وحدت. اگر شب زنده‌دار در اثر تنهایی خود به صلاح و فلاح نائل آید توان مبارزه با هر طلاح و فساد داخلی و خارجی را خواهد داشت. بهترین ره‌آورد تهجّد عالمانه و برترین ره‌توشه علم زاهدانه دعوت مخلوق به خالق است نه به خود. عالمی كه چاهِ درونِ جاه‌طلبی را نبیند و وبالِ نهفته در درون مال‌خواهی را ننگرد و گودال پشت صدرنشینی را از نظر دور دارد, جامعه را به جای دعوت به خدا به طرف خود دعوت می‌كند و رژیم منحوس ارباب و رعیتی فكری را طرّاحی می‌نماید و نفخة مشئوم: ï´؟كُونُوا عِبَاداً لِیï´¾[14] را به جای آهنگ موزون: ï´؟أَدْعُوا إِلَی اللَّهِ عَلَی بَصِیرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِیï´¾[15] می‌نشاند.

در پایان ضمن تقدیر از اساتید, فضلا, طلاب محترم از سعی بلیغ و استقامت مؤسّس, مدیر و استاد مدرسة علمی وشتان فیروزكوه سپاسگزاری و از همه بزرگانی كه در تكمیل این بنای علمی و دینی عنایت فرموده‌اند حق‌شناسی نموده از خدای سبحان حفظ نظام اسلامی را تا ظهور صاحب زمان و زمین به اذن الله مسئلت می‌نماییم.

والسلام علیكم و رحمة الله و بركاته

جوادی آملی

دماوندـ شهریورماه1390

[1] . سوره ص, آیه 75.

[2] . سوره تین, آیه 4.

[3] . سوره علق, آیه 5.

[4] . سوره آل‌عمران, آیه 2 و 3.

[5] . سوره علق, آیات 3 ـ 5.

[6] . سوره نساء, آیه 135.

[7] . سوره حدید، آیه 25

[8] . سوره نساء ، آیه 135

[9] . سوره اسراء، آیه 70

[10] . نهج‌البلاغه, خطبه 147.

[11] . سوره زمر, آیه 9.

[12] . سوره مزمل, آیه 6

[13] . سوره مزمل، آیه 7

[14] . سوره آل عمران، آیه 79

[15] . سوره یوسف، آیه 108