نصایح طلبگی میرزا جواد آقا

(قسمت دوم)

بسم الله الرحمن الرحیم

در قسمت اول این نوشتار، با توجه به پرسش و پاسخ هایی که از محضر استاد فقید حوزه، آیت الله العظمی شیخ جواد تبریزی شده است، نکاتی درباره طلبگی از نظر ایشان بیان شد که در این موضوعات بود: تشویق به طلبه شدن افراد مستعد، مخالفت والدین، چگونه شروع کردن طلبگی

برای دیدن قسمت اول، اینجا را کلیک کنید.

یکی از سؤالاتی که فکر بسیاری از طلاب را به خود مشغول میکند، این است که «چه كار كنیم كه كارهایمان مرضىّ ولى عصر علیه السلام باشد؟» زیرا به این امید به حوزه آمدهاند که بتوانند در خدمت دین خدا باشند و نوکری امامشان (علیه السلام) را بکنند. از پاسخهای آیت الله العظمی شیخ جواد تبریزی (ره) به سؤال بالا، میتوان این نکات را یافت:

1. طلبه باید به تكالیف شرعی خود (حكام حلال و حرام) دقت كامل داشته باشد، و با مسائل، سرسرى برخورد نكند كه این قدم اول جهت سازندگى و كسب رضایت امام اروحنا له الفداء است.

2. اخلاص و توکل: هر كارى را كه میخواهد انجام دهد، براى خدا باشد؛ یعنى با توكل به ایزد منان كار را براى رضاى خدا انجام دهد و جز خداى متعال چیز دیگرى را مدّ نظر نداشته باشد. اگر كار خالصانه براى خدا انجام گرفت، نتیجه خواهد داد. خدا در مقابل آن اخلاصى كه در عمل صورت میگیرد، شخص را به مرتبه اى والا خواهد رساند.

3. ولاى به اهل بیت علیهم السلام باید همواره مدّ نظر باشد و با اخلاص كامل، به ساحت مقدّس آنان عرض ادب كرده و كارى كند كه رضایت آنها در آن كار باشد و با زبان و عمل خود محبت خویش را به آنان ابراز كرده و در مقابل شبهات بایستد و از مظلومیت آنان دفاع كرده و حامى واقعى مذهب باشد و كمترین قدم همان شركت در مجالس عزا و روضه است.

4. درس خواندن با جدیت: طلبه باید تمام وقت خود را در جهت درس صرف كند و سعى كند تا جوان است بنیه علمى خود را تقویت كند، كه اگر انسان فاضلى شد مى‏تواند به دین خدمت كند. طلبهی بى سواد نه تنها مفید نخواهد بود بلكه خداى ناكرده ممكن است به دین ضربه بزند.

5. توجه به معنویات در كنار درس، ایشان میفرمود: زمانى كه ما فیضیه بودیم، نیمه شب (جهت نماز شب) مدرس فیضیه مملو از طلبه میشد، به طورى كه اگر یك نفر غریبه وارد مدرسه میشد، از كثرت حضور طلاب در مدرسه، تصور میكرد كه وقت نماز صبح است، طلاب به شب زنده دارى و تهجّد بسیار مقید بودند. طلبه باید در جهت معنویت و خودسازى گام بردارد و از توسّل به اهل بیت(علیهم السلام) دریغ نكند. مرحوم میرزا (قدس سره) معتقد بودند كه نیمه شب وقت مزد گرفتن است؛ از این رو خودشان نیمه شب ها با خداى خود راز و نیاز میكردند . حركت نیمه شب ایشان و تهجد در حرم مطهر حضرت معصومه(علیها السلام) و مسجد امام حسن عسكرى(علیه السلام) براى طلاب جوان درس بود.

6. هوشیاری در کنار تواضع؛ ایشان میفرمودند: طلبه علاوه بر آنكه باید هوشیار و زیرك باشد، باید با تواضع و افتادگى حركت كند؛ خود را كسى حساب نكرده و با خلوص كامل به درس و بحث خود مشغول شود. اگر خود را كسى فرض كرد، به جایى نخواهد رسید بلكه باید كارى كند كه همواره عنایات الهى شامل حالش شود.

7. رعایت زی طلبگی و ظاهر مناسب با آن؛ ایشان میفرمودند: اول شكل ظاهر را باید درست كرد. شما موظف هستید در جامعه طورى حركت كنید كه شكل شما با سایر جوانان متفاوت باشد. موها باید كوتاه، ریش معمولى و لباس مناسب شأن باشد.

اکنون برخی از پرسشهایی که در پاسخ به آنها بر «رعایت تقوی در کنار جدیت در درس» تأکید شده است را از نظر میگذرانیم:

اخلاص، عمل به تکالیف، زحمت کشیدن

سؤال: با جدّیت درس میخوانم و امید دارم سرانجام موفق شوم، نصیحتى بفرمایید؟

جواب: كسب علم فقط به واسطه خواندن و نوشتن نیست؛ بلكه نورى است كه خدا در دل بندهاى مخلص قرار میدهد. انسان باید ضمن مراعات تقواى الهى زحمت بكشد؛ شب و روز تلاش نمایید و خوب درس بخواند و رشته اى را انتخاب كند كه به وسیله آن به مؤمنین خدمت كند، و اگر شخص، ضمن عمل به تكالیف شرعى خوب درس بخواند خداوند به او توفیق خواهد داد. شما ضمن تلاش، از تهذیب نفس غافل نباشید. چه افراد بسیارى كه خوب درس خواندند و لیكن از ارتباط معنوى غافل بودند و نتوانستند به دین خدمت كنند، اگر میخواهید خدمتى داشته باشید باید علاوه بر تحصیل، جهاد با نفس، ارتباط معنوى با خدا و توكل به او در تمام لحظات در ذهنتان باشد.

رعایت تقوا، داشتن استاد خوب، تحمل زحمت و پرهیز از تضییع اوقات

سؤال: با توجه به اینكه طلبه جوانى هستم، چگونه به موفقیت نائل شوم؟

جواب: باسمه تعالى؛ طالب علمى كه داراى استعداد مناسب باشد، با رعایت تقوا، داشتن استاد خوب، تحمل زحمت و پرهیز از تضییع اوقات ان شاء الله به موفقیت نائل میگردد. اگر طلبه از ابتداى امر با جدّیت درس بخواند، تقوا را در كنار درس مراعات كند و در كارها رضاى خدا و اهل بیت علیهم السلام را در نظر داشته باشد، كم كم در خود نورانیتى حس خواهد كرد كه او را در جهت آینده درخشان سوق میدهد. شما سعى كنید تمام وقت خود را فعلاً صرف درس خواندن،  مراعات تقواى الهى و انجام تكالیف شرعى بنمایید تا ان شاء الله در آینده، فردى مثمر ثمر بوده و خدماتى ارزنده در تقویت اركان شریعت داشته باشید.

قدر جوانی را بدان

سؤال: صفات یك طلبه خوب چیست، نصیحت فرمایید؟

جواب: دوران جوانى یك طلبه، نقش اساسىاى  در آینده او دارد. اگر طلبه خود را در آن دوران ساخت و از وقت خود به بهترین وجه استفاده نمود ، آینده درخشانى خواهد داشت. كسب معنویت، تقرب به خدا و تهذیب نفس، مراحلى است كه اگر طلبه جوان در همان ابتداى طلبگى در كنار خوب درس خواندن به آن اهمیت دهد، موفقیت او حتمى است. براى خدا درس بخواند و امور را به پروردگار واگذار نماید، ان شاء الله نورانیتى كسب خواهد كرد كه سعادت دنیا و آخرت را به دنبال خواهد داشت.

فرصت را مغتنم شمارید كه جوانى زود گذر است، موفق باشید.

غنیمت شمردن وقت

سؤال: طلبه اى هستم كه در حال خواندن مقدمات میباشم، این بنده حقیر را نصیحتى بفرمایید؟

جواب: باسمه تعالى؛ جوانى و اوقات گرانبهاى آن را مغتنم بشمارید. در تحصیل، ضمن تلاش براى كسب كمالات اخلاقى، در كسب علم نیز جدّیت داشته باشید.  به دنبال استادى بروید كه از نظر علمى و اخلاقى شاخص باشد، تا هم از علم او استفاده كنید و هم در عمل از او درس بگیرید. از حضور در مجالسى كه انسان را از یاد خدا غافل میكند، اجتناب كنید. قصدتان در تحصیلات این باشد كه در آینده به دین و مذهب خدمت كنید. توجه داشته باشید كه شیطان هر لحظه، در كمین است و با وسوسه هاى گوناگون سعى میكند كه شما را از جاده صواب منحرف سازد. در كنار درس، تقواى الهى را مراعات كرده و با توسل به اهل بیت(علیهم السلام)ضمن دور كردن شیطان، قلب امام زمان(علیه السلام) را شاد نمایید. ان شاء اللَّه تعالى.

یك طلبه باید زحمت بكشد

سؤال: طلبه جوانى هستم، من را نصیحتى بفرمایید؟

جواب: باسمه تعالى؛ در تحصیل علوم دینیه كوشا باشید، انسان بدون زحمت و مشقت به جایى نمى رسد. سرآمد و پایان فضیلتها دانش است و دانایى سرآمد همه خوبىهاست. با جدیت درس بخوانید و در امور خود، رضاى خدا را در نظر بگیرید و تابع هواى نفس نباشید.

طلبه اگر بخواهد مورد عنایت پروردگار قرار گیرد، باید روشى متفاوت از سایر مردم داشته باشد و در حركات خود دقت كافى مبذول دارد. اگر طلبه اشتباه كند، به اسم دین تمام مى‏شود بنابراین باید دقت كرد تا اشتباهى رخ ندهد كه قلب امام زمان(علیه السلام) به درد آید. در كارها رضایت اهل بیت علیهم السلام را مد نظر داشته باشد و طورى رفتار كند كه قلب امام زمان(علیه السلام) را شاد كند. طلبه ضمن عمل به مسائل شرعى و رعایت تقواى الهى، باید در ابتداى امر به درس خواندن اهمیّت دهد تا بتواند در جامعه فردى مفید واقع شود و از تقواى الهى و تهذیب نفس غافل نباشید، وفقكم اللَّه لمرضاته.

پركارى مرحوم آیت الله العظمی تبریزی (ره)

یكى از خصوصیات میرزاى تبریزى (قدس سره) پركارى بود. ایشان علاوه بر آن كه در منزل خود دائماً مشغول مطالعه و نوشتن بودند؛ قبل از بیمارى، صبح ها بعد از درس فقه «مسجد اعظم» به دفتر تشریف میآوردند و درس خاصى براى فضلا داشتند و بعد از آن شوراى استفتاء تشكیل میشد و این جلسه تا ظهر به طول میانجامید و عصر هم در «مسجد ارك» درس اصول برگزار میشد و بسیاری از كسانى كه در درس ایشان حاضر میشدند، افراد فاضل و مستعد حوزه بودند.

بعد از مرجعیت مرحوم آیت الله العظمی تبریزی (ره)، به علت كثرت مراجعات، درس دوم فقه ایشان تعطیل شد و در عوض، شوراى استفتاء وقت بیشترى گرفت. یكى از فعالیتهاى سنگین مرحوم میرزا (قدس سره) همین جلسه استفتاء بود كه عده اى از فضلا، ساعت ها با شوق و ذوق در كنار این فقیه مقدس مینشستند و ضمن استفاده از ایشان، به استفتائات جواب میدادند. جلسه ایشان به قدرى پر محتوا بود كه هیچ گاه افرادِ حاضر احساس خستگى نمىكردند و به بركت همین جدّ و جهد، یکی از بزرگترین مجموعههای استفتائى از آن ایشان است.

ایشان بعد از شوراى استفتاء، جهت اداى فریضه نماز و استراحت از دفتر خارج میشدند و بقیه وقت خود را به مطالعه و نوشتن میگذراندند و بارها میفرمودند: «من مثل یك طلبه جوان كار مى‏كنم و هیچ گاه تعطیلى را احساس نكرده ام» و هدفشان تربیت طلاب فاضل و لایق بود كه به لطف خدا موفق شدند.

ایشان تا آخرین لحظات بیمارى، حتى سه روز قبل از منتقل شدن به بیمارستان، در شوراى استفتاء حاضر شدند و با كمال علاقه و اشتیاق، ضمن پاسخگویى به سؤالات مردم، براى رد شبهات، زمان خاصى را اختصاص میدادند.

كسانى كه با ایشان ارتباط داشتند، میگویند: «هیچ گاه مرحوم میرزا (قدس سره) را در حال استراحت ندیدیم. همه وقتشان یا به نوشتن سپرى میشد، یا درس و یا استفتاء».

آیت الله العظمی تبریزی (ره) بسیار تلاش میكردند كه به هدف خود، كه همان باقى گذاشتن اثرى از خود و تربیت طلاب فاضل بود، دست یابند كه در نهایت با تربیت صدها شاگرد فاضل كه امروز سكان دار حوزه هستند و نگارش دهها اثر پرارزش در علوم مختلف از جمله: اصول، فقه، عقاید و رجال، از خود یادگارهاى با ارزشى بر جاى گذاشتند كه امروزه منبع مراجعه فضلاى محترم حوزه علمیه میباشد.

درباره سایر موضوعاتی که در ابتدای این نوشتار بیان شد، پرسش و پاسخهایی را در مقالات آتی إنشاءالله ذکر خواهیم نمود.

الحمد لله رب العالمین

ادامه دارد...

منبع: درسهاى برگرفته از سیره استاد الفقهاء والمجتهدین میرزا جواد تبریزى

فرآوری: رهنما، گروه حوزه علمیه تبیان