به نام خدا

عبادت  از نوع خوردنی!

عمه جان! نکن این کارها را

شما از کدام گروهید؟ گروهی که با پرهیز از همه چیز و انجام هرکار خلاف آمد دیگران قصد دارند خودی نشان بدهند و یا از آن گروه که برای انجام دادن یا انجام ندادن هر کاری اول دنبال دلیل می گردند؟

حتما دیده اید برخی افراد و شاید گاهی خودمان با پرهیز بی جهت و بی دلیل از کاری که یک جمع به آن مشغولند سعی می کنیم یک برجستگی و ویژگی کاذب برای خود دست و پا کنیم. در ماه رمضان هم این وسوسه گاهی سراغ انسان می آید که برای سر ذوق آوردن محفل و کمی جلب توجه و لذت بردن، سینه را جلو بدهیم و اعلام  کنیم که بنده خوابم سنگین است و سحر بیدار نمی شوم و بدون سحری روزه می گیرم. (از همین حالا حساب آنها را که به دلیل بیماری یا مشکلات دیگر نمی توانند سحری بخورند را کنار بگذارید و برای شفای همه بیماران دعا کنید) خوب حالا نوبت واکنش ها به این خطابه ماست. عمه جان محترم شروع می کنند به قربان صدقه رفتن و خواهش و تمنا که برادرزاده جان، کوتاه بیا! عمه جان نکن این کارها را! مریض می شوی و از این دست اصرار و التماس اطرافیان و آشنایان که حتما باید سحری بخوری و اگر نخوری چه می شود و ... و از این طرف هم ذوق کردن ما از این همه توجه و توصیه و نگرانی نسبت به خودمان! نه بابا! مثل اینکه جدی جدی کسی هستیم!

مثل ماشین گازسوز در سربالایی!

خوشبختانه اکثر ما در اکثر مواقع! از گروه دوم هستیم و برای انجام هر کاری دنبال دلیل می گردیم. حالا سوال اینجاست که واقعا تکلیفمان با سحری خوردن چیست؟ اولین پاسخی که به ذهن همه می رسد این است که یک روزه دار سحری نخورده در طول روز مثل یک ماشین گازسوز در سربالایی حرکت می کند. یعنی اگر سحری نخوریم، تا موقع افطار بدن ما مجبور است از ذخایر قند و چربی بدن، البته اگر ذخیره ای وجود داشته باشد، تغذیه کند. همینطور قند مغز پایین آمده و چندان حال و رمقی برای تفکر در قرآن-کریم و نماز و دعاهایی که در این ماه عظیم سفارش شده است و تدبر در حال روحی و اخلاقی خودمان باقی نمی ماند.

پاسخ بالا گرچه دلیل موجه و مورد قبولی برای سحری خوردن است اما دلایل مهم تر و فایده های نیکوتری نیز برای سحری خوردن در فرهنگ دینی ما نقل شده که می¬تواند کیفیت زندگی ما را در تمامی لحظات بهبود بخشد. یعنی می توان با دانستن چند نکته ریز و کوچک و رعایت برخی کارهای ساده، با سحری خوردن، علاوه بر غذای جسم، غذای روح مان را نیز تا افطار تامین کنیم.

عبادت  از نوع خوردنی!

محمد غزالی گفته است: « راه دین را به طعام خوردن حاجت است، چه مقصد همه سالکان دیدار حق تعالی است و تخم آن علم و عمل است، و مواظبت بر علم بی سلامت تن ممکن نیست و سلامت تن بی طعام و شراب ممکن نیست، بلکه طعام خوردن ضرورت راه دین است، پس از جمله دین باشد و برای این گفت حق تعالی، « كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً. بخور و عمل صالح انجام بده »(1) میان خوردن و عمل صالح جمع کردن، پس هر که طعام برای آن خورد تا وی را قوت علم و عمل بوَد و قدرت رفتن راه آخرت بوَد، طعام خوردن وی عبادت بوَد.»(2)

جالب است وقتی روایات حضرات معصومین علیهم السلام را جستجو می کنیم، تاکیدات فراوانی بر خوردن سحری وارد شده است. برای مثال حضرت امام صادق علیه السلام به نقل از پدران بزرگوارش علیهم السلام روایت فرموده است که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «امت من، هر چند با خوردن یک دانه ی خرمای غیر مرغوب، سحری را ترک نکنند». (3)

همچنین حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام نقل کرده اند که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: « خداوند تبارک و تعالی و فرشتگان برای آمرزش خواهان و کسانی که در سحرها سحری می¬خورند، درود می فرستند. پس سحری بخورید، هر چند با یک بار آب خوردن و بهترین سحری، حلوا و خرما است و تا یقین به طلوع سپیده¬دم، خوردن و نوشیدن برای تو آزاد و جایز است.» (4)

مثل مجاهدان به خون غلطیده هستید!

سحری خوردن آنچنان در ماثورات دینی ما پسندیده و مورد سفارش است که با یکبار خواندن سوره قدر هنگام سحری خوردن و یکبار هم هنگام افطار، می¬توان مانند کسی بود که در راه خدا به خون خود غلطیده است. این تعبیر از امام صادق علیه¬السلام است که فرموده¬اند: «هر مومنی روزه بگیرد و هنگام خوردن سحری و افطار سوره ی «انا انزلناه فی لیله القدر» را بخواند، در فاصله ی این دو، مانند کسی خواهد بود که در راه خدا به خون غلطیده باشد.» (5)

دو دیگر از آداب سحری خوردن را جناب سید بن طاووس رحمت الله علیه چنین بر شمرده است: «یکی دیگر از آداب سحری این است که حالی با خداوند جل جلاله داشته باشی که با توجه به آن بدانی که اصل سحری خوردن و چیزی که با آن سحری می کنی و مقدار خوراک سحری بر اساس اراده ی خدا است. این از بزرگ ترین سعادت تو است؛ زیرا در این صورت خداوند جل جلاله تو را از رفتار بر اساس خواهش نفس و عالم طبع به تدبیر خود در اراده اش منتقل کرده است. از آداب دیگر سحری این است که این حالت را از خود ندانی، بلکه آن را از درگاه کرم و تفضل خدا جویا گردی، بنابراین، هرگز با چیزی سحری نکن که موجب سنگینی تو شده و تو را از انجام کامل وظایفت در اوقات سحر و از لطایف طاعات در اقبال به خدا در روز، باز دارد.»(6)

نویسنده: محمدعلی روزبهانی گروه حوزه علمیه

1-قرآن کریم، سوره مبارکه مومنون، آیه51.

2-کیمیای سعادت، امام محمد غزالی، انتشارات پیمان، ص244.

3- اصول کافی، ج4، ص95.

4- من لایحضره الفقیه، ج2، ص137.

5- اقبال الاعمال، سید بن طاووس، ترجمه محمد روحی، انتشارات سماء قلم، ج1 ص234.

6- همان.