اساتید و شاگردان آیت الله فانی اصفهانی
اساتيد
علامه سيدعلي فاني در محضر بزرگاني چند از عالمان شيعه درس خواند و شاگرداني شايسته پرورش داد که در اينجا به طور فشرده زندگي برخي از استادان ايشان در اصفهان و نام برخي از شاگردان وي براي خوانندگان محترم ارائه ميشود.
1 - آيتاللّه سيدعلي نجفآبادي
آيتاللّه سيدعلي نجفآبادي از علماي اعلام و آيات عظام معاصر اصفهان بود. در سال 1287 ه.ق در نجفآباد متولد شد و پس از پايان بردن مقدمات و سطوح در اصفهان به نجف اشرف مهاجرت نمود.
در نجف از اساتيد بزرگواري مانند شيخ محمدکاظم خراساني، سيدمحمد فشارکي، علامه نهاوندي، شيخ هادي تهراني و سيدکاظم يزدي بهرههاي علمي بسياري را به دست آورد و به بالاترين درجات علوم عقلي و نقلي رسيد و در ميان شاگردان آخوند خراساني سرآمد شد و در نبوغ علمي مورد اعتراف بزرگان شد. او پس از رحلت استادش آخوند خراساني به اصفهان برگشت و مورد استقبال و تکريم و تعظيم مردم اصفهان و علماي آن واقع گشت. در حوزه علميه آن شهر به تدريس علوم مختلف مانند فقه، اصول، کلام، تفسير و حکمت پرداخت.
جمع کثيري از فضلاي آن عصر از شاگردان او بودند که از جمله آنها سيدعلي علامه فاني بود که همگان به مرتبه اجتهاد رسيدند.
اين عالم بزرگوار زندگاني بسيار سادهاي را اختيار نمود و با زهد و قناعت و سکونت در مدرسه صدر اصفهان عمر با ارزش خود را سپري کرد، و در صبح جمعه 13 صفر 1362 ق در سن 75 سالگي دنيا را وداع گفت و در قبرستان تخت فولاد مدفون گرديد(1).
2 - آيتاللّه سيدمحمد نجفآبادي
او از علماي بزرگ و اساتيد مشهور حوزه علميه اصفهان و عالمي فاضل و محققي کامل بود. در سال 1294 ق در نجفآباد متولد شد و پس از تحصيل مقدمات و سطوح در اصفهان به نجف اشرف مهاجرت نمود.
در حوزه نجف از اساتيد بزرگواري مانند آخوند خراساني، سيدکاظم يزدي سيدمحمد فشارکي و حاجآقا رضا همداني کسب فيض نمود.
در سال 1327 پس از دريافت اجازه اجتهاد از اساتيد به اصفهان مراجعت نمود. او در حوزه علميه اصفهان به تدريس پرداخت و مورد استقبال و توجه فضلاي اصفهان واقع گرديد.
يکي از شاگردان او سيدعلي علامه فاني بود که از اين استاد بزرگوار بهرههاي بسيار گرفت. استاد سيدمحمد نجفآبادي در تدريس کفايةالاصول مهارت و تبحر کمنظيري داشت. بسياري از علما و فقهاي معاصر که در شهر اصفهان و اطراف آن سکونت دارند و شهرت علمي به دست آوردهاند از محضر اين استاد بزرگوار کسب علم و کمال کردهاند. جلسات درس و بحث او تا آخر عمر ادامه داشت و در روز شنبه 25 ذيالقعده سال 1358 ق در اصفهان وفات نمود(2).
شاگردان
1 - سيدمحمدعلي اصفهاني
عالم عامل و فقيه کامل حاج سيدمحمدعلي حسيني صادقي از علماي بزرگوار حوزه علميه اصفهان بود. در 11 شوال 1346 ق در اصفهان ديده به جهان گشود. بيش از فراگيري دروس مقدمات و سطح عالي به نجف اشرف مهاجرت کرد.
نخست در درس فقه آيتاللّه سيدمحمود شاهرودي و درس اصول آيتاللّه شيخ حسين حلّي شرکت کرد. پس از سالي چند به حلقه درس مرحوم آيتاللّه سيدعلي علامه فاني اصفهاني پيوست و پيوسته به دنبال استادش روان بود و به مدّت 20 سال تحقيقات فقه، اصول، کلام، رجال و تفسير ايشان را ضبط و به رشته تحرير درآورد. و در شعبان 1390 به علت بيماري به اصفهان مراجعت کرد و در مدرسه صدر به تدريس سطوح عالي پرداخت، و پس از سالياني چند به تدريس خارج فقه و اصول پرداخت. دروس وي از مهمترين دروس اصفهان بود. کثرت شاگردان او چشمگير و از ويژگيهاي اخلاقي وي فروتني، مهرباني دستي گشاده و زندگاني ساده و بيآلايش داشت.(3).
2 - سيدمحمود دهسرخي اصفهاني
سيدمحمود دهسرخي اصفهاني متولد سال 1345 ق که در سال 1366 ه.ق به تحصيل علوم ديني پرداخت در سال 1368 ه.ق به حوزه علميه قم وارد شد و سپس به نجف اشرف عزيمت نمود.
دروس عالي را از آيتاللّه سيدعلي فاني، ميرزا حسن يزدي، سيدعبدالهادي شيرازي، سيدمحسن حکيم و سيدابوالقاسم خوئي فراگرفت تا از اساتيد خود به دريافت اجازات نائل آمد.
از تأليفات اوست:
1 - سراجالمبتدئين في شرح منييةالمريد شهيد ثاني
2 - هدايةالطالبين في شرح آدابالمتعلمين
3 - مفاتيحالصحة في طبالنبي والائمه (ع)
4 - رمزالصحة
5 - الجمانالحسان في احکامالقرآن
6 - مفاتيحالکتب الاربعه که فهرستي بر کتاب کافي، تهذيب، استبصار و منلايحضرهالفقيه است
7 - حفظ الشباب در خلاصه و ترجمه خصال مرحوم شيخ صدوق(4)
3 - سيدمحمد کوهکمري
در سال 1319 ش در تبريز ديده به جهان گشود. پس از تحصيل مقدمات و مقداري از سطوح در تبريز در سال 1340 ش به حوزه علميه قم وارد گشت.
در حوزه علميه قم به تکميل سطوح پرداخت و سپس در محضر درس خارج امام خميني و ديگر مراجع آن زمان حاضر شد. پس از ورود حضرت آيتاللّه علامه فاني اصفهاني به شهر قم در حلقه درسي فقه و اصول او پيوست و مدت 12 سال در محضر ايشان کسب فيض نمود.
او از آغاز تحصيل به تدريس نيز پرداخت و کتابهاي مقدمات و سطوح عالي را مکرّر تدريس نموده و اينک در حوزه علميه قم به تدريس کتاب مکاسب شيخ انصاري و کفايةالاصول خراساني اشتغال دارند.
4 - سيدنورالدين شريعتمدار جزائري
سيدنورالدين شريعتمدار جزائري متولد 1327 ش در شوشتر ديده به جهان گشود و نسبت وي با هفت واسطه به علامه شهير و عالم کمنظير سيدنعمتاللّه جزائري ميرسد در سال 1340 ش به تحصيل علوم ديني پرداخت و در مدت 6 سال مقدمات و سطوح را در شوشتر در محضر آيتاللّه حاج سيدمحمد حسن آل طيب و آيتاللّه حاج سيدمحمد موسوي جزائري به پايان برد.
در سال 1347 رهسپار حوزه علميه نجف اشرف شده و در محضر درس خارج امام خميني آيتاللّهالعظمي خوئي و آيتاللّه سيدمحمد جعفر حاضر و از آنها بهرههاي بسيار گرفت.
در سال 1350 به دنبال فروپاشي حوزه نجف از ستم بعث عراق به ايران مراجعت و در حوزه علميه قم وارد گرديد و در محضر دروس فقه و اصول اساتيد بزرگوار و مراجع آن روزگار حاضر گرديد به ويژه در درس مرحوم آيتاللّه حاج سيدعلي فاني اصفهاني و ميرزا کاظم تبريزي و وحيد خراساني همّت گماشت تا به دريافت اجازه اجتهاد نائل آمد از آغاز ورود به حوزه علميه قم تدريس کتاب شرح لمعه را آغاز و پس از چند دوره تدريس آن کتاب رسائل و مکاسب شيخ انصاري را شروع نمود.
آنگاه به تدريس کتاب کفايةالاصول خراساني پرداخت و چندين دوره اين کتاب را تدريس نموده است.
ديگر از شاگردان آقاي فانی آقاشيخ هادي نجفي اصفهاني است که در شهر اصفهان از استاد استفاده کرده است و از او اجازه روايت دارد. تأليفات او عبارت است از:
1 - الف حديث فيالمؤمن
2 - امامت و ولايت
3 - وقعةالطف
بايد دانست شاگردان استاد سيدعلي علامه فاني منحصر به اينها نبود و هنگامي که در مسجد اعظم قم تدريس فقه و اصول را داشت گاهي شاگردان او از صدنفر تجاوز ميکرد و در ميان آنها از فضلاي حوزه بسيار بودند.
پی نوشت ها
1- گنجينه دانشمندان 7؛ 309.
2- همان، ص 311.
3- آئينه پژوهش شماره 4 سال 1375.
4- گنجينه دانشمندان 2؛ 146.
نویسنده: سید نورالدین شریعتمدار جزایری
تهیه و تنظیم: فریادرس گروه حوزه علمیه