آيتاللَّه ميرزا علي اكبر نوقاني
آيت الله حاج ميرزا علي اكبر نوقاني، فرزند حاج ميرزا موسي فرزند ميرزا حسن، از مشاهير علماي مشهد، در دهه هاي چهارم تا هفتم قرن چهاردهم هجري قمري است. اجداد ايشان در اصل از ايل جلاير، يكي از عشاير ساكن كلات هستند كه حدود دويست سال پيش از كلات نادر به مشهد آمدند. مجد الاطبا و حاج ميرزا كاظم، عموهاي مرحوم ميرزاي نوقاني بودند كه در اوايل قرن چهاردهم هجري از اطباي بنام خراسان محسوب مي شدند. جد اعلاي ايشان حاج محمد زمان خان بن كلبعلي خان جلاير فرزند محمد زمان خان، طبيبي حاذق و فاضلي كامل بود. و طبع شعري شيوا داشت و اشعار عرفاني مي سرود.
مرحوم ميرزاي نوقابي در آغازين سال سده چهاردهم هجري، يعني سال 1300 ه.ق در مشهد مقدس رضوي در محله نوقان چشم به جهان گشود و به ميرزاي نوقاني اشتهار يافت.
تحصیلات
ميرزا تا 27 سالگي در مشهد به تحصيل دانشهاي ديني پردخت. ادبیات را در مدرسه نواب از محضر ميرزا عبدالجواد اديب نيشابوري (م 1344 ه.ق) آموخت. فقه و اصول را نزد آيت الله حاج شيخ حسنعلي تهراني (م 1325 ه.ق ) كه يگانه عصر در ورع و تقوا بود فراگرفت و پاره اي ديگر از فقه و اصول را پس از درگذشت حاج شيخ حسنعلي تهراني، از حاج سيد عباس شاهرودي (م 1341 ه.ق) از علماي برجسته مشهد آموخت.ميرزا به سال 1327 ه.ق، به منظور فراگيري دانشهاي ديني، رهسپار نجف شد و دروس خارج فقه و اصول را در محضر حضرات آيات محمد كاظم خراساني، سيد محمد كاظم يزدي (م 1337 ه.ق) و شريعت اصفهاني (م 1339 ه.ق) فرا گرفت
بازگشت به مشهد
چند ماه پس از ارتحال آخوند (م 1329 ه.ق) با تكميل تحصيلات و اخذ اجتهاد از ميرزا محمد تقي شيرازي، مشهور به ميرزاي دوم (م 1338 ه.ق) و حاج شيخ عبدالله مازندراني (م 1330 ه.ق) به ايران بازگشت و در مشهد به تدريس دروس حوزوي و ارشاد مردم همت گماشت و چهل سال از عمر خود را در راه تدريس و خدمات معنوي به مردم خراسان و اعتلاي فرهنگ اين سرزمين صرف كرد.پس از بازگشت از عتبات، بجز سال 1366 ه.ق كه به تهران رفت، سفر ديگري خارج از استان خراسان نداشت. فقط در اواخر عمر، در سال 1368 ه.ق/ 1328 ه.ش به مكه مشرف شد. در همين سفر دهه اول محرم را در كربلا حضور يافت و درصحن حرم حضرت سيد الشهدا علیه السلام به منبر رفت و مقتل خواند. علما و مراجع دين همه در منبر ايشان شركت مي جستند.ميرزا نوقاني، انساني مؤمن، متعهد، اهل تهجد، خوش قريحه، شوخ طبع و مهربان بود.
بيشتر روزهاي بهار و تابستان همراه خانواده با دوستان خود در شانديز، طرقبه، هاشم آباد، ابرده عليا يا ويرني از ييلاقهاي اطراف مشهد به سر مي برد. برخي از مطالعات عرفاني خود را در اين محيطهاي طبيعي دنبال مي كرد و اشعار نغزي مي سرود.
ارتباط با امام خمینی
او با امام خميني رابطه بسيار دوستانه اي داشت. امام پيش از درگذشت ميرزا، وقتي به مشهد مي آمد، به بيت ايشان وارد مي شد و مكاتباتي نيز داشتند. پس از ارتحال ميرزا نوقاني، امام به قصد ابراز تسليت و دلجويي به مشهد آمد و هفته اي در منزل فرزندش ميرزا مهدي نوقاني به سر برد. افكار ميرزاي نوقاني به امام بسيار نزديك بود. او به دعوت شيخ محمد حسين مطهري، پدر شهيد مرتضي مطهري، همراه امام خميني به فريمان رفت.خطیب توانمند
ميرزا خطيبي توانمند بود و با بيان دلنشين خود، مردم رامتوجه معارف حقه الهي مي كرد. روزهاي عاشورا در منزل خود، واقع در محل كنوني تكيه فتاح خان و پشت قبرستان سراب منبر مي رفت. گاهي نيز در مدرسه ميرزا جعفر يامسجد گوهرشاد خطابه ايراد مي كرد. منبر ايشان سرشار از اطلاعات تاريخي، اخبار سلف و شامل نكاتي ادبي، امثال، حكم و پند و اندرز و آميخته با شعر وادب بود. كسي از سخنان ايشان خسته نمي شد. در پايان منبر از روي يادداشتهاي خود، مقتل مي خواند. منبر ايشان به سبك منبر حاج ميرزا حبيب الله خراساني بود. خود ا و مي گفت: "در مدت عمرم منبري به جامعيت و تأثير منبر مرحوم حبيب الله مجتهد نديدم".وفات
مرحوم ميرزا هفتاد سال و چند ماه حيات خود را در كسب دانش و تبيين معارف الهي گذراند و عصر روز جمعه دهم جمادي الاولي 1370 هجري قمري 27 بهمن 1329 در پي سكته قلبي دعوت حق را لبيك گفت و در پايين پاي امام رضا (ع) در دارالسعاده به خاك سپرده شد.منبع:سایت بصیرت
تهیه و تنظیم: فریادرس گروه حوزه علمیه
