تبیان، دستیار زندگی
مجموعه 14 نامه و مکاتبه فلسفی و عرفانی رد و بدل شده پیرامون توحید و مراتب ذات اسماء و صفات خداوند بین دو عالم عالیقدر، حاج سیداحمد طهرانی معروف به کربلایی و حاج شیخ محمدحسین اصفهانی معروف به کمپانی درباره یک بیت از اشعار عطار نیشابوری در «منطق الطیر» م
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نامه های عرفانی و فلسفی
توحید علمی

مجموعه 14 نامه و مکاتبه فلسفی و عرفانی رد و بدل شده پیرامون توحید و مراتب ذات اسماء و صفات خداوند بین دو عالم عالیقدر، حاج سیداحمد طهرانی معروف به "کربلایی" و حاج شیخ محمدحسین اصفهانی معروف به "کمپانی" درباره یک بیت از اشعار عطار نیشابوری در «منطق الطیر» مي باشد.

این مجموعه که خود، به منزله گنجینه بزرگ علمی در مسائل مختلف معرفتی از دو دیدگاه «حکمت» و «عرفان» می باشد، پاسخی با بینش فلسفی و نظر فلاسفه و حکما یعنی «ادله علمی و برهانی» از مرحوم کمپانی و پاسخی با بینش عرفانی براساس نظر عرفاء یعنی «برهان و شهود و وجدان عینی»، از مرحوم سیداحمد کربلایی است.

نویسنده این مجموعه، مرحوم علامه حاج سیدمحمدحسین حسینی طهرانی، از علماء و عرفای عالیقدر و معاصر، قرن پانزدهم هجری قمری است.

از آنجا که مباحث بسیار دقیق و عمیق توحیدی عرفانی و فلسفی نامه های دو طرف، حاوی مطالب عالیه علمی، از دو منظر «حکمت و عرفان» و بسیار مهم و نیاز به تحلیل و بررسی داشت، مرحوم علامه طباطبائی (صاحب تفسیر گرانبهای المیزان) ضمن درس هایی در حوزه علمیه قم، سه نامه اول مرحوم سید و سه نامه اول مرحوم شیخ را در ایام پنجشنبه و جمعه، تدریس و بر هر یک از نامه ها، عنوان «تذییلات و محاکمات» قرار داده شد.

بعد از رحلت ایشان، علامه سیدمحمدحسین حسینی طهرانی (نویسنده کتاب) نظرات خود را بر هشت نامه مانده آن دو بزرگوار اضافه کرده و شرح و تذییل نمودند و بدینسان این کتاب ارزشمند که نگرش توحیدی و معرفتی عارف حکیم را، بررسی کرده و حق را روشن ساخته، براساس تلاش های پی گیر او، تالیف و تدوین شد.

تاریخچه مکاتبات:

در زمان آخوند ملامحمد کاظم خراسانی، یکی از طلاب خوش ذوق نجف به نام شیخ اسمعیل تبریزی، متخلص به "تائب" از آخوند خراسانی، در نامه ای، شعر عطار نیشابوری را آورد و معنای بیت دوم را از ایشان سئوال می کند.

دائما او پادشاه مطلق است*** در کمال عز خود مستغرق است

او به سر ناید ز خود آنجا که اوست *** کی رسد عقل وجود آنجا که اوست؟

مرحوم آخوند، جواب مختصری می دهد. شیخ اسمعیل همین سوال را کتبا از مرحوم آیة الله شیخ محمدحسین اصفهانی (کمپانی) و مرحوم آیة الله حاج سیداحمد طهرانی (کربلائی) نیز می نماید و آنها، جواب هایی برای او می نویسند.

از آنجا که شیخ براساس نظریه فلاسفه و حکما پاسخ می دهد و سید براساس نظریه عرفا، این دو جواب با هم مخالف در آمدند، لذا شیخ اسمعیل، ابتدا پاسخ شیخ را به حضور سیداحمد برده و ایشان، پاسخ مفصلی و مستدلی در رد آن مطالب می نویسد، سپس از آن تا 7 مرتبه، شیخ اسمعیل تائب، نامه هر یک از آن دو بزرگوار را به حضور دیگری برده و به این ترتیب مجموعا 14 نامه، میان آنها رد و بدل می شود که هر کدام در روشنگری مطالب و ادای حق، موارد خاص خود را مطرح کرده و در آنها به تناسب مباحث، بسیاری از موارد اختلاف نظر فلاسفه و عرفا، روشن می شود.

ساختار و تقسیم بندی کتاب:

1 مقدمه جامع علامه طهرانی شامل (تاریخچه و هویت اصل مکاتبات، شرح حال شخصیت ها و عرفای عالیقدری که در این میان از آنها سخن گفته شده (مرحوم کربلایی، مرحوم کمپانی، عطار نیشابوری و ....

2سئوال شیخ اسمعیل تائب از مرحوم آخوند خراسانی درباره معنای شعر عطار

3نامه مرحوم کمپانی در شرح بیت عطار و پاسخ به ایرادات سید احمد

4نامه مرحوم سیداحمد در شرح بیت عطار و ایراد به کمپانی

5 شش تذییل علامه طباطبایی که شامل 3 تذییل بر 3 نامه اول کمپانی و 3 تذییل بر 3 نامه اول سید احمد

6هشت تذییل علامه محمدحسین طهرانی که شامل 4 تذییل بر 4 نامه دیگر سیداحمد و 4 تذییل بر 4 نامه مرحوم کمپانی.

بطور کلی تمام مطالب متن و تذییلات، مربوط به مسائل توحیدی و مراتب ذات و اسماء و صفات حضرت حق، وحدت وجود، صرافت وجود و .... نهایتا جایگاه انسان کامل در نظام معرفتی در عالم وجود می باشد که با مطالب دقیق عرفانی و برهان های عقلی همراه است .

چاپ و نشر:

این کتاب اولین بار در سال 1410 هـ ق، در تهران به چاپ رسید. ناشر کتاب: انتشارات حکمت در تهران.


منبع: سایت طهور                                        تنظیم:مجید نقدی گروه حوزه علمیه