تبیان، دستیار زندگی
در همان اوان نوجوانی علاقة شدیدی نسبت به تحصیل علم و آگاهی از واقعیتهای هستی در وجود خود احساس می كند. پس فرصت را از دست نداده، با ذوق و شوق فراوان آمادة یادگیری علوم و معارف اسلامی می شود
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تحصیل

تحصیل ملا مهدی نراقی

هجرت به اصفهان

اساتید

شاگردان

این فرزند دوران كودكی و نوجوانی را در روستای نراق سپری می كند. در همان اوان نوجوانی علاقة شدیدی نسبت به تحصیل علم و آگاهی از واقعیتهای هستی در وجود خود احساس می كند. پس فرصت را از دست نداده، با ذوق و شوق فراوان آمادة یادگیری علوم و معارف اسلامی می شود. بدین سال محمدمهدی آوای هجرت سر می دهد و برای ثبت نام در مدرسة علوم دینی كاشان به سوی آن دیار روانه می گردد. حوزه های علمیة آن دوران، از نظر پذیرش، برنامة روشن و ثابتی نداشت. هر علاقه مندی تنها با مراجعه و معرفی آوردن از سوی روحانی محل می توانست بآسانی وارد مدرسه شود و از همان روز در پای درس استاد، حق حضور داشته باشد.

او نیز این مرحله را پشت سر می گذارد و یكی از حجره های مدرسه را برای مطالعه و اقامت شبانه روزی خود انتخاب می كند. البته سادگی ورود عاشقان حقیقت به حوزه های علمیه بدان معنا هم نبود كه از هیچ نوع نظم و برنامه أی برخوردار نباشد، بلكه طلاب علاوه بر اینكه زیر نظر استادان دلسوز و پرتلاش راهنمایی شده، پرورش می یافتند، در طول دوران تحصیل خود، امتحانهای سخت و گوناگونی از قبیل فقر، بیماری، كمبود استاد و مشكلات خانوادگی و...را یكی پس از دیگری از سر می گذراندند.به این ترتیب تنها افرادی می توانستند در این مرحلة حساس قبول شده، نمرة عالی به دست آورند كه از روحیة قوی، علاقه، پشتكار و انگیزة الهی برخوردار باشند و تنها این گروه بودند كه تا آخر نیز در این سنگر پرخطر می ماندند و از كیان اسلام و مسلمانان دفاع می كردند.

تلاش مخلصانة خویش را پی می گیرد و در حلقة درس اندیشمند توانا مرحوم "ملا جعفر بیدگلی" حاضر می شود. چندین سال از محضر پرفیض این عالم فرزانه خوشه های علم و حكمت می چیند و دورة مقدمات، سطح و مقداری از دروس عالی را در شهر كاشان به پایان می رساند.

هنور نتیجه این مرحله از آزمون در مورد محمد مهدی درست روشن نشده بود. معلوم نبود وی در جرگة كدام یك از این دو گروه قرار خواهد گرفت. آیا به سرنوشت آن كسانی دچار خواهد شد كه با اندك گرفتاری و دشواری، درس و بحث و مدرسه را رها كردند و رفتند یا اینكه آستین همت بالا زده، طریق عشق و عرفان در پیش می گیرد؟ در هر صورت او با توكل به خداوند یكتا و تكیه بر ارادة آهنین، تلاش مخلصانة خویش را پی می گیرد و در حلقة درس اندیشمند توانا مرحوم "ملا جعفر بیدگلی" حاضر می شود. چندین سال از محضر پرفیض این عالم فرزانه خوشه های علم و حكمت می چیند و دورة مقدمات، سطح و مقداری از دروس عالی را در شهر كاشان به پایان می رساند.

هجرت به اصفهان

چون درسهای موجود در كاشان نمی توانست خواسته های علمی و مشكلات درسی او را پاسخ دهد بناچار برای تكمیل اندوخته های علمی، راهی حوزة علمیه اصفهان می شود. در آنجا پس از مدتی اقامت و جستجو در بین عالمان تراز اول، حكیم پارسا مرحوم "مولی اسماعیل خواجویی" را به استادی انتخاب می كند و درحدود سی سال توقف در آن شهر از كرسی درس وی از جمله: فقه، اصول، كلام، فلسفه، حساب، هندسه و نجوم استفاده های شایان می برد. همچنین از محضر استاد كل فلسفه مرحوم "محمد زمان كاشانی" و "شیخ محمد مهدی هرندی" نیز بهره های فراوان كسب می كند.

او با یادگیری خط و زبان عبری و لاتین نزد عالمان یهودی، با رهبران مذهبی اقلیتها وارد بحث و مناظره می شود و از متن كتب مذهبی آنان با خط عبری مطالبی را بر حقانیت رسالت پیامبر بزرگ اسلام صلّی الله علیه و آله نقل و ترجمه می كند.

این دوره از تحصیل ایشان در اصفهان نقش بسزایی در رشد و نبوغ علمی وی بر جای می نهد و استعدادهای نهفته اش را بخوبی شكوفا كرده، او را به مرحلة باروری می نشاند. دیری نمی پاید كه در زمرة عالمان و استادان بزرگ حوزة اصفهان قرار گرفته، در میان آنان همانند ستارة پرنور می درخشد. ملا مهدی نراقی در آنجا علاوه بر تحصیل، تدریس و تحقیق، به تبلیغ و ارشاد مردم نیز همت می گمارد و حتی با یادگیری خط و زبان عبری و لاتین نزد عالمان یهودی، با رهبران مذهبی اقلیتها وارد بحث و مناظره می شود و از متن كتب مذهبی آنان با خط عبری مطالبی را بر حقانیت رسالت پیامبر بزرگ اسلام صلّی الله علیه و آله نقل و ترجمه می كند.

اساتید

از اساتيد وى مى‏توان مولى اسماعيل خواجوئى (م 1173 ق) محمد بن محمد زمان كاشانى (1173 ق)، شيخ محمد هرندى (م 1186 ق)، آقا ميرزا نصير اصفهانى (م 1191ق) را نام برد.

در ميان اساتيد محقق نراقى، مولى اسماعيل خواجوئى از جايگاه خاصى برخوردار است و تا سال وفات وى يعنى 1173 ق، در حدود سى سال علوم اسلامى همچون فقه، اصول فقه، كلام، فلسفه، حساب، هندسه و نجوم را بر مولى مهدى آموخته است.

از ديگر استادان وى محمد بن محمد زمان كاشانى است كه از بزرگان مشايخ اجازه، در سلسله طبقات نقل حديث به شمار مى‏آيد و در رجال و حديث مولى محمد مهدى از وى استفاده وافرى برده است.

شاگردان

از محضر وى بزرگانى همچون محمد باقر شفتى (م 1260 ق)، حاج محمد كلباسى (م 1262 ق) و فرزند فاضلش مولى احمد نراقى (1245ق) و ديگران استفاده نموده‏اند.


1. مقدمه اللمعة الالهيه، محمد مهدي نراقي، حسن نراقي، ص 7، چاپ انتشارات انجم فلسفه، 1357 ق. (از حسن نراقي

2. همان.

3. انيس الموحدين، ص 116، انتشارات الزهرا، 1363 ه‍ . ش.

4. سایت نراقی

فرآوری: محمد حسین امین - گروه حوزه علمیه