زندگی نامه فقیه یزدی
به مناسبت شب هفتم درگذشت مرحوم آیت الله احمدی فقیه یزدی
در پی درگذشت آیت الله محمد حسن فقیه یزدی از اساتید حوزه علمیه قم، زندگینامه کامل ایشان تقدیم خوانندگان ارجمند می گردد.
ولادت
وی، در سال 1330 در خانوادهای مذهبى، علمى و روحانى دیده به جهان گشود.
پدرش، آیة الله حاج ملاّ احمد احمدى نجفی حایری یزدی ـ فرزند شهید آخوند ملاّ حسین (مقتول و مدفون در رواق حرم حضرت امام هادى و حضرت امام حسن عسکرى، علیهما السلام) از علما و آیات عظام و فقیهان صاحب نظر و مورد توجّه در نجف اشرف و کربلا و سامرّا بود. وی، پس از هجرت به ایران در ناحیهی یزد، مشغول پژوهش و تدریس و مبارزه علیه رژیم ستمشاهی پهلوی شد.
مادر آن مرحوم علویّهای عالم و فاضل و متعبد، و شخصیّتى صالح و قانع و نیکسیرت و اهل جهاد و مبارزه بود.
وی، فرزند عالمِ زاهدِ مجاهد، مرحوم حاج آقا میر سیّد حسین صدرالسّاداتى (فخرالدّینى)، قدس سره ـ از اوتاد و اخیار و علماى مبارز و یاران حضرت امام خمینى، قدس سره، بود میباشد.
آیة الله احمدى فقیه، بر اساس سیادت مادرشان، به «حاج میرزا محمد حسن» مشهورند.
البته در بارهی اجداد پدرشان نیز گفته شده که آنان از سادات بودهاند و از بحرین به ایران تبعید شدهاند و یا مهاجرت کردهاند و براى رعایت مصالحى، مانند حفظ جانشان، عمامهی سفید بر سر بستهاند.
آغاز تحصیل علوم دینى
وی، تحصیل علوم دینى را در محضر پدر آغاز کرد.بعد از وفات پدر، او و برادر گرامیشان، از محضر مرحوم آیة الله حاج شیخ غلامرضا فقیه یزدى خراسانى، قدس سره، بهرهی علمى و اخلاقى گرفتند.
این استفادهی علمى و اخلاقى و تربیتى و ارتباط حضورى تا زمان وفات مرحوم حاج شیخ غلام رضا یزدی ادامه داشته است. بر این اساس، در آغاز شخصیتپذیرى، پس از پدر، دانش و تربیت از آن بزرگوار، در نفس نفیس این نوبنیادان «کالنقش فى الحجر»، ترسیم و تثبیت گردید.
با لطف الهى، ایشان، دروس سطح را نزد اساتید معتبر، مانند حضرات آیات آیة اللهى، علومى، شهید صدوقى، طباطبایى سلطانى بروجردى و...، قدس سرهم، تکمیل کرد و با توفیق الهى، درسهاى خارج فقه و اصول را از محضر بسیارى از مراجع معظم تقلید سابق ـ که در زمان حضرت آیة اللّه العظمى بروجردى، قدس سره ـ سِمَت تدریس خارج فقه و اصول را داشتند، در حوزه هاى علمیّه، فرا گرفت.
از دیگر اساتید ایشان، میتوان به حضرات آیات عظام گلپایگانى و اراکى و محقّق و فکور و حاج شیخ مرتضى حایرى و بهاءالدّینى و میرزا هاشم آملى و...، قدس اسرارهم، اشاره کرد.
آن مرحوم، علاوه بر فقه و اصول، تفسیر، حدیث، عرفان، فلسفه ریاضى و هیئت را در محضر وارستگانى مانند حضرات آیات عظام علاّمه طباطبایى و رفیعى قزوینى و شعرانى و حکیم الهى قمشه اى، قدس سرهم، فرا گرفت.
تحقیقات علمى
آن مرحوم هم در جلسهای فقهى که به دستور حضرت امام، رضوانالله علیه، با حضور اعاظمى از محقّقان، مانند خاتم یزدی و طاهر شمس، قدسسرهما، و...تشکیل مىشد، شرکت فعّال همراه با ارائهی نظریات علمى فقهى داشتند.
کوشندهای خستهگیناپذیر
در دوران تحصیل نیز همیشه با مراقبت و مواظبت، طورى برنامه ریزى کرده بودند که اوقات گـرانبهاى خود را بهتر و کاملتر در تحقیق و فراگیرى علوم اسلامى، خصوصاً فقه صرف کنند. وی، گمشدهی خویش را در طول چندین سال تحصیل مداوم دریافت، لذا در فصل تابستان و یا تعطیلات حوزوى، به مراکز و مناطق مختلف علمى دور، به صورت پیوسته و مستمر مسافرت میکرد و با دریافت بهرههاى فراوان از مذاکرات علمى با اساتید و فقیهان متخصّص، مانند آیةالله العظمی میلانی و حاج آقا رحیم ارباب و... که هر یک از نوابغ و نوادر عصر خود و از فقهاى عالى مقام و بقیة السلف حوزههاى علمیّهی نجف و قم و کربلا و سامرا، به شمار مىرفتند، به مراتب علمى بالا و تقوایى والا رسید و در بهترین فرصت و با کوتاهترین مدّت، بر نظریّات قوىّ و پُرمایهاى، واقف شد و بر مبانى خاصّى، به ویژه در منابع فقه، دست یافت و بر مبانى استنباطى، به خوبى مسلّط شد.
ازدواج
در زمان تدریس، با اقدام شهید محراب حضرت آیةاللّه صدوقى، قدس سره، پیش از انقلاب، با بانویى نیکوسرشت و اهل علم و از خاندانی اصیل و مؤمن و مبارز، یعنی سرکار خانم صفاتى، دامت برکاتها، ازدواج کردند.
سرکار خانم صفاتی، پیش از ازدواج، مشغول تحصیل در حوزهی علمیهی قم بود و پس از ازدواج نیز به فراگیر علوم اسلامی با جدیت بیشتر ادامه داد و با استفاده از درسهای همسرش، و تلاش فراوان و عبادت زیاد، با لطف الهی، به درجات بالای علمی رسید و هم اکنون نیز به تربیت شاگردان و تألیف کتابهای فقهی و علمی و... مشغولاست..
بدینسان، خانوادهای تشکیل شد که علم دانش و تهذیب نفْس، پایهی آن بود.
همگامى با امام خمینى (ره)
مرحوم آیتالله فقیه یزدی، از ابتداى نهضت اسلامى، همواره با حضرت امام خمینى همگام بود و در تحقّق آرمانهاى ایشان، تلاشِ میکرد.در پی این فعالیت سیاسی به همراه همسرو بعضى از فرزندانشان از سوى ساواک دستگیر و زندانى مىشوند.
براى تحکیم اهداف علمى و فقهى و خدمت به انقلاب اسلامى، فعالیّت ایشان بُعدِ تازهاى را به خود مىگیرد و به خارج از کشور مسافرت مى کند و در کنار پیر و مُرادشان، حضرت امام خمینى مشغول خدمت مىگردد.
در سنگر امامت جمعه
با سرنگونى رژیم دوهزار و پانصد سالهی شاهنشاهى، و با توجه به ضرورت هاى اوّل انقلاب، وی بعضى از امور نظام اسلامى را مانند امامت جمعه بر عهده گرفت، اما هیچگاه از تحقیق و تدریس و تربیت شاگرد، غفلت نکرد، لذا پس از منصوبشدن به امامت جمعهی بروجرد، در مدرسـهی بحـرالعلوم ـ که مدّتى پایگاه مرحوم آیة الله العظمى بروجردى، قدس سره، و دیگرفقیهان بوده ـ درس خارج فقه و اصول را شروع کرد و بعضى از برنامه هاى فرهنگى و علمى انقلاب اسلامى را در ضمن امور علمى حوزه، بر عهده گرفت.
دفاع مقدس
در طول دفاع مقدس، براى انجامدادن برنامه هاى صحیح شرعى، مانند برپایى مراسم، تبیین دعا و زیارت و اقامهی نماز جماعت، بویژه امامت نماز جمعه در سنگر و رفع نیازهاى مادّى و معنوى جبهه، کوشا بود و حضور فعّال داشت.
حضور در دانشگاه
ایشان، همزمان با تدریس خارج فقه و اصول و علوم اسلامى در حوزهی علمیهی قم ـ که عمده اشتغال ایشان محسوب مى شود ـ مدتی در بعضى از دانشگاهها تدریس داشتند. در این مدّت، به سبب خُلق نیکوشان، مورد توجّه و علاقهی بسیار دانشگاهیان، بویژه دانشجویان قرار گرفت.
تدریس و پرورش طلاب
این عالم وارسته،چه پیش از پیروزى انقلاب اسلامى و چه پس از آن، همواره، به عنوان یکى از اساتید صاحبنظر و مبتکر و موفّق حوزه، مطرح بود.
آن مرحوم تا پایان حیات پربرکت خود به تدریس خارج مباحث قرآنى، بویژه احکامالقرآن و چندین دوره اصول تفریعى و پارهای از کتابهای فقهی با اشاره به مسائل جدید و مقایسه با قانون مدنى و عرفان و فلسفه و کلام و بعضى از مباحث هیئت پرداخت.
راهنمایى دانشپژوهان را به تحقیق و نوشتن جزوهی درسى و برگزاری کنفرانس، در مدرسهی حقّانى و... در ضمن برنامههاى علمى، مى توان از کارهاى ابتکارى آن مرحوم در ضمن تدریس به شمار آورد. در نتیجه، تدریسها و تربیتها و پرورشهاى مفیدى صورت گرفت که ثمرات و نتایج بسیار نیکو به همراه داشت.
از جملهی تلاشهای وی در مقام استادی، مراقبت ویژه از برخی از نخبگان حوزه بود که اینک بعضى از آنان، به تدریس درس خارج و یا سطح مشغولاند و در بین آنان افرادى هستند که به مقام اجتهاد و بلکه اِفتاء رسیدهاند.
برخى از دستپروردهگان و شاگردان سابق وی نیز در سِمَتهایى مانند فقیه شوراى نگهبان یا عضو مجلس خبرگان رهبرى، در خدمت به اسلام و انقلاب اسلامى و مردم مشغولاند.
نظریههاى فقهی جدید
بحمد اللّه تعالى، در فهم قرآن و احادیث، آراء و نظرهاى اجتهادى ویژهاى از وی در دست است مانند «درایت قرآنى» و «وراثت از قرآن» که هر کدام چهارده محور را دنبال مىکند.
نیز در باب مسائل فقهى، ابتکارات و راهحلهایى براى «مسائل مستحدثه و نوپیدا» ارائه کرده بود و در شعاع مسائل فقهى، قواعد و ضوابط اصولى را به صورت «تفریعى و کاربردى» تبیین و تحلیل نموده بود.
در تنظیم منابع و مدارک فقهى مانند «آیات الأحکام» و «احکام دستورى قرآن مجید» و «علوم قرآنى» و «قواعد فقهى قرآنى» هم ابتکاراتی داشت و در طرحی جامع برای تنظیم و بررسی روایات، به نام «أساس الأحکام الشّرعیّة و جامع أدلّتها» تدوین نمود.
تألیفات
آن مرحوم، علاوه بر توفیق تدریس، موفّق به نوشتن کتاب و رسالههاى علمى فراوانی شد. این نوشتهها بیش از صد عنوان است که
برخى از آثار چاپشدهی وی، چنین است:
1 ـ أحکام القرآن (سلسله درسهاى دورهی تخصصى علوم قرآن در حوزهی علمیّهی قم).
این کتاب،به طورمحدود براى فضلا و طلاب و دانشجویان،چاپ شده است.
2 ـ حاشیه بر مناسک شیخ اعظم انصاری، قدس سره.
3 ـ حاشیه بر سراج العباد شیخ اعظم انصارى، قدس سره.
4 ـ تعلیقه بر بخشى از عروة الوثقى.
5 ـ حاشیه بر منتخب المسایل مرحوم سیّد طباطبایى یزدى، قدس سره.
6 ـ مقدّمه و تعلیق بر قاعده لاضرر مرحوم میرزاى نایینی، قدس سره
7 ـ حاشیه بر مناسک امام خمینى، قدس سره.
8 ـ نیّت : راه هدایت (شرح حدیث بیستم از اربعین حضرت امام).
9 ـ رسالة فی طلوع الفجر فی اللیالی المقمرة و ...
10 ـ مجموعه اى از مباحث رجالى. این مباحث در مجلهی کیهان اندیشه چاپ شده است.
11 ـ مباحث متفرقه دربارهی مبانى کلمات حضرت امام.
12 ـ رسالهی اساس المسائل و الاحکام (توضیح المسائل تحلیلی)
تنظیم برای تبیان: رهنما، گروه حوزه علمیه
منبع: حوزه نیوز