روزی تو انقلاب خواهی کرد
آیت الله شاه آبادی پس از تحصن به قم مهاجرت کرده و هفت سال در قم اقامت گزید. در قم ایشان از تعلیم و تربیت غافل نماندند و به تربیت شاگردان برجسته ای اقدام کردند.
از جمله شاگردان ایشان حضرت آیت الله العظمی امام خمینی(ره) و آیت الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی(ره) بوده اند.
امــــام خمینی (ره) به آیت الله شاه آبادی بسیار علاقه داشتند تا آنجا که هرگاه از ایشان نامی به میان می آوردند ، می فرمود: روحی له الفداء «جانم فدای او باد» این مطلب در کتابهای امام بخصوص در کتابهای عرفانی ایشان کاملاً مشهود است.
امام خمینی حیات روحانی خود را مرهون استاد خویش دانسته و با عباراتی نظیر شیخ عارف کامل از او یاد میکند. در تایید این علاقه روحی و الهی بین استاد و شاگرد حکایتی نقل شده که استاد مشاهدات غیبی و اسرار الهی را به شاگرد بازگو مینماید، آقای حاج شیخ نصرالله شاهآبادی از امام نقل میفرمایند که امام به بنده فرمودند:
«من یک نکته به تو میگویم ولی باید تا زمانی که من زنده هستم جایی بیان نشود. زمانی که در قم در خدمت مرحوم والد شما بودم بسیار به ایشان علاقه داشتم، به طوری که تقریباٌ نزدیکترین فرد به ایشان بودم و ایشان هم مرا نامحرم نسبت به اسرار نمیدانستند.
روزی ایشان برای من مسیر حرکت را بیان کردند و فرمودند:
توصیههایى از آیت اللّه شاه آبادى
روح لطیفش تجلى واقعى عرفان و رفتار و خُلق كریمانهاش نمادى از حضور عالمان آگاه در سطح جامعه بود سخن از عارف كامل آیت اللّه میرزا محمد على شاه آبادى است، در این نوشتار براى بهره مندى از دریاى ژرف معارف از منظر آن حكیم الهى دست به دامان بزرگى شدهایم كه به تعبیر خودش شاید هیچ كس به اندازه ایشان، آیت اللّه شاه آبادى را نشناخته است.
برخى از نكتههاى نابى كه در پى مىآید، نقل قولهایى است كه حضرت امام خمینى(ره) در كتاب هایشان از مرحوم شاه آبادى بیان نمودهاند.
بهت فرشتگان
«سه آیه آخر سوره مباركه حشر را تلاوت كنید تا ملكه شما شود و اولین اثرى كه از آن مترتب مىشود، پس از مرگ و شب اول قبر است.
وقتى كه ملكین از طرف پروردگار براى سؤال و جواب مىآیند، در جواب «مَن ربُّك؟»(1)
بگوئى: «هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ عالِمُ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِیمُ * هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِكُونَ * هُوَ اللَّهُ الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى یُسَبِّحُ لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَكِیمُ»(2)
وقتى این طور پاسخ بگویى ملائكه الهى مبهوت و متحیر مىشوند، چون این معرفى حق است به زبان حق، نه معرفى حق به زبان خلق.»(3)
گوش كردن به تَغَنّیات(4)
اى عزیز، بكوش تا صاحب عزم و داراى اراده شوى،(5) كه خداى نخواسته اگر بىعزم از این دنیا هجرت كنى، انسان صورى بىمغزى هستى كه در آن عالم به صورت انسان محشور نشوى.
زیرا كه آن عالم، محل كشف باطن و ظهور سَریره است و جرأت بر معاصى، كم كم انسان را بىعزم مىكند و این جوهر شریف(6) رااز انسان مىرباید. استاد معظم ما مىفرمودند:
«بیشتر از هر چه، گوش كردن به تغنیات، سلب اراده و عزم از انسان مىكند.»(7)
سگ درگاه خدا
به قول شیخ بزرگوار ما: «شیطان، سگِ درگاه خداست. اگر كسى با خدا آشنا باشد، به او عوعو نكند و او را اذیت نكند.»
سگِ درِ خانه، آشنایان صاحب خانه را دنبال نكند.
شیطان نمىگذارد كسى كه آشنایى با صاحب خانه ندارد، وارد خانه شود. پس اگر انسانى با صاحب خانه در ارتباط است، مىتواند از او بخواهد كه شرّ سگ خانهاش را از او كم كند و از صاحب خانه بخواهد كه صداى آن سگ را بخواباند.(8)
راهى براى اصلاح نفس
جناب عارف بزرگوار مىفرمودند كه:
«مواظبت به آیات شریفه آخر سوره حشر، از آیه شریفه: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ(9) تا آخر سوره مباركه، با تدبّر در معنى آنها در تعقیب نمازها، خصوصاً در اواخر شب كه قلب فارغ البال است، خیلى مؤثر است در اصلاح نفس.»(10)
محبت دنیا، در وقت مردن
بدان كه «نفس» در هر حظّى كه از این عالم مىبرد، در «قلب» اثرى از آن واقع مىشود... و سبب تعلّق آن است به دنیا، و التذاذات هر چه بیشتر باشد، قلب از آن بیشتر تأثیر پیدا مىكند و تعلق و حُبّش بیشتر مىگردد تا آن كه تمام وِجههى قلب، به دنیا و زخارف آن گردد، و این منشأ مفاسد بسیارى است.
تمام خطاهاى انسان و گرفتارى به معاصى و سیّئات، براى همین محبت و علاقه است، و از مفاسد بزرگ آن ،چنان چه حضرت شیخ عارف ما، روحى فداه مىفرمودند آن است كه:
«اگر محبت دنیا، صورت قلب انسان گردد و اُنس به او شدید شود، در وقت مردن كه براى او كشف شود كه حق تعالى او را از محبوبش جدا مىكند و ما بین او و مطلوباتش افتراق مىاندازد، با سخطناكى و بُغض به او از دنیا برود.»
و این فرمایش كمر شكن، باید انسان را خیلى بیدار كند كه قلب خود را خیلى نگاه دارد.(11)
حضور قلب
همه ارباب صنایع و حِرَف(12) و اهل لذّات و معاملات و عادات، اعمال خود را به حضور قلب انجام مىدهند، به جهت آن كه قلب داراى محبوب است و لذا متوجه به محبوب خواهد بود؛ فقط اهل عبادت، محروم از قلباند! با آن كه اُسّ اساس پرستش و ستایش بر حضور است و حقیقتاً تمام عاملین، اخطار مىكنند به اهل عبادت كه ما عملى نكردهایم مگر به حضور قلب، آیا شما در تمام عمر عبادت كردهاید به حضور قلب یا نه؟(13)
آیتالله نصرالله شاهآبادی می گوید:
- مرحوم والد میفرمودند : مگر در ماه رمضان آدم شب هم میخوابد ! شب است که انسان را به روز روشن میرساند، اگر تاریکی شب را با توجه بگذرانیم ما را به صبح روشن میرساند، لذا مرحوم والد خیلی اهتمام به این مسئله داشتند هر چند در این اوآخر به خاطر بیماری و ضعف قادر به امساک و روزه نبودند، ولی باز هم به بیداری و احیا شب اهتمام داشتند و اصرار میورزیدند، مساجد باید در شبهای ماه رمضان پر باشد.
- ایشان علاوه بر دستورات عامه بر ذکر « لا اله الا الله » خیلی تاکید داشتند در سحرها به خصوص ماه رمضان به خواندن آیات آخر سوره حشر و خواندن آیت الکرسی تاکید فراوانی داشتند خلاصه بر اموری که دال بر وحدانیت حق داشت اصرار داشتند.
پی نوشت ها :
1. یعنى: خداى تو كیست؟
2. سوره حشر، آیه 24 - 22.
3. آیت اللّه نصراللّه شاهآبادى، برنامه رادیویى سیماى فرزانگان، سال 1365.
4. آوازها و موسیقىهاى مُطرِب.
5. امام خمینى(ره) در كتاب آداب نماز مىفرمایند كه شیخ بزرگوار، شاه آبادى روحى فداه، از عزم و اراده به «مغز انسانیت» تعبیر مىكردند.
6. عزم و اراده.
7. چهل حدیث، امام خمینى(ره)، حدیث 1، ص 8.
8. چهل حدیث، امام خمینى (ره)، ص 52.
9. سوره حشر، آیه 18.
10. چهل حدیث، امام خمینى، ص 207 و 208.
11. چهل حدیث، امام خمینى(ره)، ص 123 و 124.
12. حرفهها.
13. شذرات المعارف، شذره چهارم، معرفه 146.
تهیه و فرآوری : جواد دلاوری ، گروه حوزه علمیه تبیان