تواضع وفروتنی درعلمای جهان اسلام
آخوند خراسانی
در احوالات ایشان نوشته اند: «این وجود مبارك كه در واقع رهبر دین و دنیای میلیونها مسلمان بود، بسیار متواضع بودند؛ مخصوصاً در برابر اهل علم، با كوچكترین طلبه در سلام پیشی میگرفت و در مجالس برای ورود نها به پا میایستاد و اهل علم را بسیار تجلیل میكرد»
برگرفته از کتاب «سیمای فرزانگان، ص289»
مقدس اردبیلی
در احوالات ایشان مده است: «موقعی در سفر یكی از زوّار كه او را نمی شناخت به او گفت: جامههای مرا ببر نزدیك ب و بشوی و چرك نها را بگیر ـ مقدس اردبیلی قبول كرد و جامههای ن مرد را بُرد و شست و ورد تا به او بدهد ـ در این هنگام ن مرد او را شناخت و خجالت كشید ـ دیگران هم او را توبیخ كردند.
مقدس اردبیلی فرمود: چرا او را ملامت میكنید؟ مطلبی نشده است. حقوق برادران مؤمن بر یكدیگر بیش از اینهاست» برگرفته از کتاب «سیمای فرزانگان، ص 295»
شیخ انصاری
«ایشان دارای همّتی بلند و اخلاقی نیكو بود و به امور طلّاب شخصاً رسیدگی میكرد و مانند پدری مهربان نان را تحت تربیت خود قرار داده بود ـ چند روزی شیخ دیرتر از وقت مقرّر برای تدریس حاضر میشد.
از وی سبب را پرسیدند فرمود: یكی از سادات به تحصیل علوم دینی مایل گشت و این امر را به چند نفر در میان نهاده تا درس مقدمات برایش گویند ولی هیچ یك حاضر نشدند و شأن خود را بالاتر دیدند ـ بدین جهت خود متصدّی این امر شده، درس او را به عهده گرفتم»
برگرفته از کتاب «زندگی و شخصیت شیخ انصاری، ص 78 »
علامه سید محمّد حسین طباطبائی
آیتالله تهرانی، از شاگردان ایشان اینگونه میگوید: «این مرد، جهانی از عظمت بود؛ عیناً مانند یك بچه طلبه در كنار صحن مدرسه روی زمین مینشست و نزدیك به غروب در مدرسه فیضیه میمد و چون نماز بر پا میشد، مانند سایر طلاب نماز را به جماعت مرحوم آیتالله قای حاج سید محمد تقی خوانساری میخواند.
نقدر متواضع و مؤدّب و در حفظ داب سعی بلیغ داشت كه من كراراً خدمتشان عرض كردم: خر این درجه از ادب و ملاحطاتِ شما ما را بیادب میكند.
از قریب چهل سال پیش تا به حال دیده نشده كه ایشان در مجلس به متكا و بالش تكیه زنند، بلكه پیوسته در مقابل واردین مؤدّب، قدری جلوتر از دیوار مینشستند و زیر دست مهمان واردـ من شاگردشان بودم و بسیار به منزل ایشان میرفتم و به مراعات ادب میخواستم پائین تر از ایشان بنشینم ابداً ممكن نبود...»
برگرفته از مهرتابان (یاد نامه و مصاحبات تلمیذ و علّامه ) صص 50 و 51
تهیه و تنظیم : جواد دلاوری ، گروه حوزه علمیه تبیان
