تبیان، دستیار زندگی
همان گونه که از سخنان علما و اندیشمندان دینی استفاده می شود؛ اولین قدم برای افرادی که به دنبال تحصیل علوم دینی و اسلامی هستند، این است که در صدد تصفیه دل و پاکی روان و تهذیب نفس خود باشند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تهذیب تنها راه نجات

تهذیب نفس

همان گونه که از سخنان علما و اندیشمندان دینی استفاده می شود؛ اولین قدم برای افرادی که به دنبال تحصیل علوم دینی و اسلامی هستند، این است که در صدد تصفیه دل و پاکی روان و تهذیب نفس خود باشند.

 تا دل و قلب انسان از آلودگی‌ها، پلیدی‌ها، صفات شیطانی و رذایل نفسانی رهایی نیابد، هیچ چیز، حتّی علم انسان را نجات نمی بخشد؛ و صورت وارونه به خود خواهد گرفت.

انسان تهذیب نیافته، هرچقدر بیشتر تحصیل علم کند و دانش اندوزی نماید، ضررش به خود و جامعه بیشتر خواهد شد. علم همانند چاقوی تیز جراحی است که اگر در دست متخصص باشد، جان انسانها را نجات خواهد داد ولی اگر در دست آدمی لاابالی و بی بند و بار بیافتد، ممکن است جان هزاران فرد و انسان به خطر بیافتد.

برای پند گرفتن و عبرت آموختن، کافی است تا نگاهی به جریانهای چندین ساله اخیر بیندازیم و ببینیم که یک روحانی نامهذّب چه ضربه هایی مهلك و ویران كننده به اسلام زده است و دامان پاک روحانیّت شیعه را لکّه دار کرده است.

افرادی مخصوصا عالم که در صدد تهذیب نفس خویش برنیامده اند خود را به مهلکه و فلاکت انداخته و باعث رنجش و اذیت و آزار دیگران شده و آنها را به زحمت انداخته اند. آبرویی که در دنیا از خود برده است بماند، در عالم محشر و در محضر پیامبر(ص) و امامان معصوم علیهم السلام چه خواهد شد خدا می داند.

در احادیث و روایات از عالمان غیرمهذّب بسیار زیاد نکوهش شده است و خطر آنان بسیار بزرگ جلوه داده شده است. امام علی(ع) می فرماید: «قصم ظهری عالم متهتک و جاهل متنسک، فالجاهل یغش الناس .... والعالم ینفرّهم بتهتکه؛

دو گروه کمر مرا شکستند؛ دانشمندان بی شرم و حیا و پرده در و نادان مقدس مأب زاهدنما، نادان با تزدهد خود و تظاهر به پارسایی مردم را فریب می دهد، و عالم دریده و بی پروا، با پرده دری خود، انسانها را از مذهب و دین گریزان می کند». (بحارالانوار، ج 2، ص 111.)

آیا رساتر و زیباتر تعبیری از این تعبیر در مذمّت عالمان غیرمهذّب، می توان تصور کرد و گفت. چه جمله ای رساتر و بلندتر از این که حضرت علی علیه السلام  می فرماید:«عالم بی پروا کمر مرا شکست؟»

روحانی معمّمی که تزکیه، تهذیب و تطهیر نفس نکرده است و جامه پلیدی و رذایل اخلاقی را از تن خویش به در نكرده است اساس دین را زیر سؤال می برد، بنیاد آن را ویران و از بیخ و بن بر می كند و شعله در خرمن ایمان می افروزد.

حضرت امام خمینی در رابطه با تهذیب نفس و تطهیر روح گفتارهایی بسیار ارزنده و حکیمانه دارد که به بخشی از فرازهای آن پرداخته می شود:

«متأسفانه در مراکز علمی به اینگونه مسائل لازم کمتر توجه می شود علوم معنوی و روحانی رو به گاهش می رود و بیم آن است که حوزه های علمیه نتوانند علمای اخلاق، مربیان مهذّب و آراسته تربیت کنند.»

«اگر خدای نخواسته در مرکز علم خود را اصالح نکردید به هر جا که بروید مردم را منحرف ساخته به اسلام و روحانیّت بدبین خواهید کرد.»

«اگر شما درس بخوانید ممکن است عالم شوید ولی باید بدانید که میان مهذّب و عالم خیلی فاصله است. هر چه این مفاهیم در قلب سیاه و غیرمهذّب انباشته گردد حجاب زیادتر می شود، در نفسی که مهذّب نشده علم حجاب ظلمانی است، علم نور است ولی در دل سیاه دامنه ظلمت و سیاهی را گسترده تر می سازد.»

«مواظب باشید مبادا پنجاه سال با کدّ یمین و عرق جبین در حوزه ها جهنّم کسب نمایید، به فکر باشید، در زمینه تهذیب و تزکیه نفس و اصلاح اخلاق برنامه تنظیم کنید. خدا نکند انسان پیش از آن که خود را بسازد جامعه را به او روی آورد و در میان مردم نفوذ پیدا کند، خود را می بازد. تا ریسش سفید نشده کاری بکنید.»

«طوری نباشد که از اوّل، هدف شما از تحصیل گرفتن فلان مسند و به دست آوردن فلان مقام باشد و بخواهید رئیس فلان شهر یا آقای فلان ده گردید، ممکن است به این خواسته های نفسانی و آرزوهای شیطانی برسید ولی برای خود و جامعه اسلامی جز بدبختی چیزی کسب نکرده اید.»

«یکی از بزرگان قزوین(ره) نقل می کرد که بالین مردی که در حال احتضار بود حاضر شدم، در آخرین دقایق زندگی چشم باز کرد و گفت: ظلمی که خدا به من کرده به هیچ کس نکرده است... اگر انسان خود را مهذّب نکند بیم آن می رود که هنگام مرگ با قلبی لبریز از بغض نسبت به خداوند جان سپرد.»

«جوانان ننشینید تا گرد پیری سَر وَ روی آنان را سفید کند، تا شما جوان هستید می توانید کاری انجام دهید.»

«تا فرصت از دست نرفته بیدار شوید، در مرحله اوّل در مقام تهذیب و تزکیه نفس و اصلاح خود برآیید.» (كتاب جهاد اکبر)


منابع:

1.كتاب سیمای فرزانگان

2. كتاب جهاداكبر

تهیه و فرآوری : علی فریادرس ، گروه حوزه علمیه تبیان