راهی برای رسیدن به حقیقت ایمان
برگرفته از حاج شيخ عباس قمي (ره)
شايسته است اهل منبر و روضه خوان‌ها آدابى را مراعات كنند، تا معِّظم شعائر الله و هادى عباد الله باشند. [اين آداب به شرح زير است]:
¨1. اخلاص و اجتناب از رياء
روايت شده است از پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم كه فرمود: آنچه از همه چيز درباره شما بيشتر از آن مى ترسم ، شرك اصغر است. گفته شد: يا رسول الله، شرك اصغر چيست؟ فرمود: ريا است. فرمود: خداى عزوجل روز قيامت كه پاداش كردار بندگان را مى‌دهد، مى‌فرمايد: نزد كسانى كه در دنيا براى آنها ريا كرديد، برويد و ملاحظه كنيد كه آيا نزد آنها ثواب اعمال شما وجود دارد؟
و امام صادق عليه السلام در مسجد به عباد بن كثير بصرى فرمود: واى بر تو اى عباد، از ريا كناره كن؛ زيرا هر كه براى غير خدا كار كند، خدا او را بدان كس واگذارد كه براى او كار كرده است.
سزاوار است كه به قصد خدا وعظ كند و براى امتثال امر او و اصلاح خود و ارشاد بندگان خدا به معالم ديانت، و براى متاع دنيا وعظ نكند تا از زيان‌كارترين مردمى باشد كه در دنيا به گمراهى تلاش كنند و گمان برند كار خوبى كنند. مقام اخلاص بسيار والا است و خطرهاى بسيارى هم دارد و بسيار دقيق است و تحصيل آن مشكل است، و كسى كه جوياى آن باشد، نيازمند دقت نظر و مجاهده كاملى است و بايد بدانچه گويد، خود عمل كند تا چون چراغى نباشد كه خود سوزد و براى ديگران فروزد.
¨2. راستگوئى
از امام صادق عليه السلام روايت است كه: خدا هيچ پيغمبرى را نفرستاده، مگر به راستگويى و اداى امانت به امانت‌گذاران نيك و بد، [يعنى اين دو موضوع در دعوت هر پيامبري بوده است].
از ابى كهمش روايت شده كه گويد: به امام ششم عليه السلام گفتم: عبدالله بن ابى يعفور به شما سلام مى رساند. فرمود: عليك و عليه السلام. هرگاه نزد عبدالله رفتى، سلام مرا به او برسان و بگو جعفر بن محمد مى گويد: ببين على عليه السلام از چه راه نزد رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم تقرب يافت، آن روش را ملازم باش. همانا على عليه السلام بدان مقامى كه نزد رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم ، براى راستگويى و اداى امانت است، رسيد.
امام ششم عليه السلام فرمود: نگاه به طول ركوع و سجود مرد نكنيد؛ زيرا بدان عادت كرده است و اگر دست از آن بدارد، براى عادتى كه داشته ، به وحشت افتد. ولى ملاحظه كنيد كه آيا راست‌گو است و امانت را رد مى كند؟
و بايد وعاظ از دروغ و افترا بر خداى تعالى و حجج او اجتناب دارند، و تدليس نكنند، و به بهانه زبان حال، دروغ نقل نكنند. از امام پنجم عليه السلام است كه خداى عزوجل بر شر قفل‌ها زده و كليد آنها را مى‌خوارى نموده و دروغ‌گويى، و دروغ‌گويى از مى‌خوارى بدتر است.
و هم از آن حضرت نقل است كه: دروغ، ويرانى ايمان است.
اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: بنده، حقيقت ايمان را نيابد تا دروغ را به كلى وا نهد، چه به جدى و چه به شوخى.
امام چهارم عليه السلام فرمود: دروغ را از كوچك تا بزرگ، از جدى تا شوخى، ترك كنيد؛ زيرا هر كه دروغ خردى گفت، به دروغ بزرگ جرئت كند؛ و اخبار ديگر.
¨3. اجتناب از غنا
بحار از تفسير عياشى از ابى جعفر روايت كرده است كه گفت : نزد ابى عبدالله عليه السلام بودم. مردى به او گفت: پدرم و مادرم قربانت! من در بيت الخلاء مى‌روم و همسايه‌هايى دارم كه كنيزانى دارند، آواز مى‌خوانند، و تار مى زنند، و بسا مى‌شود در آنجا بيشتر مى نشينم كه از آن كنيزان بشنوم.
فرمود: مكن. آن مرد گفت: اين چيزى نيست كه به قصد آن رفته باشم، و به طور اتفاق به گوشم مى‌رسد. مى فرمود: مگر تو نشنيدى خدا مى فرمايد: «به درستى كه گوش و ديده و دل، همه مورد مسئوليت واقع شده‌اند؟»
عرض كرد: بلى، به خدا گويا من اين آيه را هرگز در قرآن خدا از زبان عجمى و عربى نشنيده‌ام، و ان‌شاءالله بدان كار بر نگردم و از خدا آمرزش خواهم.
فرمود: برخيز و غسل كن و هر چه توانى نماز كن؛ زيرا به كار بزرگى استقامت داشتى و اگر بدان حال مرده بودى، چه اندازه حالت بد بود. خدا را حمد كن و از او توبه خواه از هر چه بد دارد. به درستى كه او بد ندارد جز كار زشت را و كار زشت را به اهل آن واگذار؛ زيرا براى هر كارى اهلى باشد.
¨4. ترويج باطل نكند و مدح فاسق و فاجر ننمايد.
از پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم است كه: چون فاجر مدح شود، عرش بلرزد و پروردگار خشم گيرد.
¨5. اسرار آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم را فاش نسازد.
¨6. اعانت بر ظالمان ننمايد
خدا فرموده: «به آنان كه ستم كنند، اعتماد نكنيد تا آتش نگيريد.» و در خبر از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم است كه فرمود: چون روز قيامت شود، منادى ندا كند: كجايند ستمكاران و مدد كاران آنها و كسانى كه آبى در دوات آنها ريخته يا سر كيسه اى از آنها بسته يا خامه اى براى آنها تراشيده‌اند! همه با آنها محشور شويد.
در وصيت اميرالمؤمنين عليه السلام به كميل فرمود: اى كميل، مبادا درِ خانه ظالمان را بكوبى، با آنها آميزش مكن...! تا آنكه فرمود: اى كميل، اگر براى حضور آنها ناچار شدى، مداوم به ياد خداى تعالى باش، و بر او توكل كن، و از شرّ آنها به خدا پناهنده باش، و سر به زير انداز از آنها، و به دل خود منكر كار آنها باش، و تعظيم خداى تعالى را بلند بگو تا به گوش آنها برسانى كه آنها از تو هراس كنند، و شر آنها از تو بگردد.
امام چهارم عليه السلام در ضمن نامه‌اى كه به زهرى نوشت و او را از اعانت ظالمان بر ستم بر حذر داشت، فرمود: چنين نيست كه با دعوت تو در دربار خود تو را قطب نمايند، بلكه مظالم خود را بر تو مى چرخانند. تو را پل مى‌كنند، از توبه بلاها كه بر سر مردم مى آورند، عبور مى‌كنند. تو را نردبان گمراهى خويش مى سازند، و مبلغ روزگار سياهى كه پديد آورند، مى‌نمايند، و به راه خود مى‌كشانند، و تو را درباره علماى حق به ترديد مى‌اندازند، و به وسيله تو، دل مردم نادان را به خود جلب مى‌كنند، و مخصوص‌ترين وزيران و تواناترين معاونان آنها كمتر از تو مفاسد آنها را در نظر مردم خوش نما مى‌كند، و خاصه و عامه آنها را به دربارشان مى‌كشاند، و چه مزد كمى به تو مى‌دهند در برابر استفاده سرشارى كه از تو مى‌برند، و چه مختصرى از زندگى تو را آباد مى‌كنند در برابر آن ويرانى بپايد كه بپا مي‌كنند پس خود را به عنوان يك مرد مسئول مورد محاسبه قرار ده.
¨7. گنهكاران را مغرور نكند و جرئت به فاسقان ندهد
زيرا فقيه كامل كسى است كه مردم را از رحمت خدا نوميد نسازد، و از مكر و عذاب خدا در امان مقرر ندارد.
¨8. آيات قرآن را از پيش خود تفسير نكند
از پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم و از امامان جانشين او به صحت رسيده است كه تفسير قرآن جز با روايات صحيح و نص صريح روا نيست.
ابن عباس از پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم روايت كرده است كه فرمود: هر كه ندانسته قرآن را تفسير كند، بايد در آتش نشيمن كند.
و عامه از پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم روايت كرده اند كه هر كه قرآن را از پيش خود تفسير كند و حق را هم درك كند، خطا كار باشد
نشریه خلق
تنظیم برای تبیان گروه حوزه علمیه
