اخلاص به پيشاني نيست

«لا یصیر العبد عبداً خالصاً لله عزََّوجلَّ حتّی یصیر المدح و الذَّمُّ عنده سواء ً...»[1]

انسان، بنده خالص خدای بزرگ نمی شود تا اینكه تعریف و تكذیب (دیگران) در نظرش یكسان باشد.

اخلاص به معنی «خالص كردن، ویژه كردن، ارادت صادق داشتن ...» است.[2]

بر اساس این معنی، مخلص كسی است، كه طاعات عبادات و تمامی اعمال صالح خود را از هرگونه آلودگی و آمیختگی به غیر خدا خالص كرده ، انگیزه ای جز تقرّب به درگاه خدا ندارد. از این رو، فقط به او دل می بندد و تعریف و تكذیب دیگران، در نظرش یكسان است و هدف از عبادت، جلب رضایت خالق است نه كس دیگر.

امام خميني:

اگر اخلاص و قصد قربت نباشد، اين علوم هيچ فايده‏اى ندارد.

به اخلاق حسنه آراسته شويد؛ رذايل اخلاقى را از خود دور كنيد؛ در درس و بحث اخلاص داشته باشيد تا شما را به خدا نزديك سازد.

امام صادق(علیه السلام)مي‌فرمايد: «در آغاز جواني‌ام، پدرم امام باقر(علیه السلام)در حال طواف به من برخورد كردند. من خيلي در تلاش و تكاپوي انجام دادن عملي بودم. دست به دوشم نهاد و فرمود:

طاعت آن نيست که بر خاک نهي پيشاني               صدق پيش آر که اخلاص به پيشاني نيست            

در روايت ديگري آمده است: «گاهي از اوقات، ملائكه عملي را جزء كارهاي خوب مي‌نويسند؛ حتّي از آسمان اوّل و دوّم و همه صافي‌ها رد مي‌شود، ناگهان گفته مي‌شود كه آن عمل را برسرش بزنيد؛ چون براي من نبوده». (3)

آثار اخلاص

اخلاص، آثار ارزنده ای در سعادت انسان دارد كه برخی از آنها به شرح زیر است؛

الف ـ تقرّب به خدا

حضرت علی ـ علیه السلام ـ در این باره فرمود:

«تقرّب العبد إلی الله سبحانه بإخلاص نیَّته»[5]

نزدیك شدن بنده به خدای سبحان به سبب خالص كردن نیت اوست.

ب ـ امدادهای الهی

اثر دیگر رعایت اخلاص، یاری، پشتیبانی و امدادهای الهی در زندگی فرد مخلص است. حضرت فاطمه زهرا (س) فرمود

«من أصعد إلی الله خالص عبادته، أهبط الله إلیه أفضل مصلحته»[6]

كسی كه عبادت خالصانه اش را به سوی خدا بالا بفرستد، خداوند بهترین مصلحتش را به سوی او فرو خواهد فرستاد.

ج ـ بصیرت و حكمت

از دیگر آثار رعایت اخلاص، اعطای روشن بینی، بصیرت، حكمت و معیار شناسایی حق و باطل از جانب خدا به فرد مخلص است، بگونه ای كه این اثر در تمام برخوردهای او به روشنی دیده می شود. چنانچه رسول خدا ـ صلی الله علیه و اله ـ فرمود:

«ما أخلص عبد لله عزَّوجلّ أربعین صباحاً إلاّ جرت ینابیع الحكمه من قلبه علی لسانه»[7]

هیچ بنده ای برای خدا چهل روز اخلاص نورزید، مگر اینكه چشمه های حكمت از قلب او، بر زبانش جاری گردید.

همچنین حضرت علی ـ علیه السلام ـ فرمود:

«عند تحقیق الإخلاص تستنیر البصائر»[8]

همگام محقق شدن اخلاص، دیدگاهها نورانی می شوند.

د ـ پیروزی و موفّقیّت

موفقیت در كارها، یكی دیگر از آثار اخلاص است. علی ـ علیه السلام ـ دراین باره فرمود:

«فی إخلاص النّیّات نجاح الأمور»[9]

موفقیت در كارها، به خالص كردن نیتهاست.

ه ـ هیبت و شوكت

انسان مخلص بر اثر رعایت اخلاص، چنان هیبتی به دست می آورد كه حتی همه جنبندگان، حیوانات وحشی و پرندگان نیز از هیبت و شوكت او می هراسند، چنانچه امام صادق ـ علیه السلام ـ دراین باره فرمود:

«إنّ المؤمن لیخشع له كلّ شیءٍ و یهابه كلّ شیءٍ ثمّ قال: إذا كان مخلصاً لله أخاف الله منه كلّ شیءٍ حتّی هوامّ الأرض و سباعها و طیر السّماء»[10]

همانا همه چیز برای مومن خشوع می كند و او را بزرگ و باشكوه می دارد. سپس فرمود: هرگاه مومن، مخلص خدا شد خداوند همه چیز را از او می ترساند حتی جنبندگان و درندگان زمین و پرندگان آسمان را. (4)

منابع:

1. بحارالانوار، ج 73، صفحه 294

2. لغت نامه دهخدا، ذیل لغت اخلاص.

3. پايگاه استاد مرتضي تهراني.

4. انديشه قم.

5. میزان الحكمه - 279

6. بحارالانوار، ج 71، صفحه 184

7.همان، ج 70، صفحه 243

8. شرح غررالحكم، ج 4، صفحه 315.

9. همان، صفحه 407

10. بحارالانوار، ج 70، صفحه 248.

تهيه و فرآوري: محمد حسين امين - گروه حوزه علميه قم