بی کران دانش

آیت الله العظمی آقا سیدمحمد حجت کوهکمره ای  در سال 1310 هجری قمری در تبریز، و در بیت رفیع علم و ادب رخ داده و در آنـجـا رشد نموده است، آبـادى كـوه كمر از توابع تبریز مى باشند كه تبار وى با 25 واسطه به وجود پر جود امام سجاد (علیه السلام) مـى رسـد و از آن شـجـره طـیـبـه شـاخ و بـرگ و میوه مى گیرد. او فـرزنـد سید على برادر زاده سید حسین كوه كمرى تبریزى مى باشد كه از مراجع مـعـروف نـجـف بودند.

او تحصیلات خود را نخست در آذربـایـجان، سپس در نجف اشرف ادامه داده و در اندك مدت به درجه عالیه اجتهاد نائل آمد و در اثر بدى آب و هواى نجف و ضعف مزاج، ناچار در سال 1349 هجری قمری به قم مهاجرت نمود و با آن لیاقت و استعداد ذاتى و اندوخته هاى علمى و فضیلتى كه داشت مورد توجه وعنایت خاص شیخ عبدالكریم حائرى قرار گرفت بـحـدى كـه او را در جایگاه نماز خود دستور اقامه نماز جماعت داد و در بالاى سر حرم حضرت معصومه (علیه السلام) تعیین نمود ضمن انجام نماز جماعت، به كلیه امور و مسائل مذهبى و شرعى مردم رسیدگى مى نمود.

اساتید :

مرحوم مدرس سپس عین نگارش مرحوم حجت را مى آورند كه از محاضر والد خویش فقه را، و از حوزه درسى مرحوم سید كاظم یزدى، حدیث و از حوزه درسى مرحوم سید ابو تراب خوانسارى، فقه و اصول، و از مرحوم شریعت اصفهانى، میرزا حـسـیـن نـائینى، سید محمد فیروز آبادى و شیخ ضیا الدین عراقى و دیگر اكابر وقت تتلمذ نموده اسـت آنگاه به منابع رشته تخصصى خود كه بیشتر فن رجال و درایه بوده است مى پردازد كه استاد روایـتـى ایـشـان آقـاى شـیـخ عـبداللّه مامقانى، شریعت اصفهانى، سید حسن صدر، سید ابو تراب خوانسارى، شیخ محمد باقر بیرجندى و والد معظم خودشان مرحوم سید على كوه كمرى بوده اند.

تدریس :

در كتاب آئینه دانشوران در مورد جلسه درس ایشان نوشته اند : یكى دیگر از جلسات تدریس فقه و اصول كه امروز رونقى بسزا دارد مجلس درس آقا سید محمد حجت است فضلا و طلا ب در این جلسه شركت دارند و جاى آن مدرس مدرسه دارالشفا مى باشد.

شاگردان :

شـاگـردان بسیارى از محضر پر فیض ایشان كسب علم نموده اند كه از باب تبرك و تیمن به اسامى چند نفر از آنها اشاره مى

كنیم .

1 ـ سید محمد حسین طباطبائى .

2 ـ شیخ ابراهیم مراغه اى .

3 ـ سید ابراهیم علوى مقبره اى .

4 ـ میرزا ابوطالب تجلیل تبریزى .

5 ـ آسید یوسف مزلقانى.

6 ـ سید ابوالقاسم تهرانى .

7 ـ شیخ نصرت تبریزى میانجى .

8 ـ ابوالمجد بروجردى .

9 ـ آقا معتمد كرمانشاهى .

10 ـ شیخ احمد عراقى .

11 ـ حاج سید مرتضى ایروانى .

12 ـ احمد قمى .

13 ـ شیخ اسحق قفقازى .

14 ـ شیخ اسداللّه كاشانى .

15 ـ سید اسداللّه ده خرقانى .

در كتاب (آثار الحجة )تعداد بیشترى را آورده اند كه طالبان تفصیل مى توانند به آن كتاب مراجعه فرمایند.

آثار و تألیفات ایشان عبارت است از :

1 ـ الاستصحاب .

2 ـ البیع .

3 ـ تنقیح المطالب المهمة فى عمل الصور المجسمة.

4 ـ جـامع الاحادیث و الاصول.

5 ـ حاشیة الكفایة فى الاصول.

6 ـ الصلوة .

7 ـ لوامع الانوار الفردیة فى مرسلات الآثار النبویة .

8 - مستدرك المستدرك فى استدراك مافات عن صاحب المستدرك.

9 ـ الـوقـف، كه یك كتاب استدلالى و مشحون از جواهر و لئالى است.

1 ـ مـرحـوم مـیـرزا مـحـمـد عـلـى مدرس صاحب ریحانة الادب كه یكى از تلامذه و شاگردان ایشان مى باشد در حق استاد خود مى نویسند : سـیـد سـنـد، حبر معتمد مولینا الاجل سید محمد بن سید على بن نقى بن محمد حسینى كوه كـمـرى كه از سادات آبادى كوه كمر نامى از توابع تبریز، به صحت نسب و شرافت حسب، در غایت شهرت معروف مى باشد نسب عالیش به سید محمد مصرى ملقب به حجازى از اولاد على اصغر بن الامـام الـسـجـاد (علیه السلام) موصول مى گردد ایشان حاوى فروع و اصول، جامع معقول و منقول، فقیه كـامـل، عـالـم عـامل، عابد زاهد، محدث ثقه رجالى، داراى كمالات نفسانیه حائز مقامات معنویه مـى بـودنـد در مـضمار مسایقت گوى سبقت را از اكابر و اقران ربودند حاوى قدح معلى و مرجع تقلید گروه انبوهى از شیعیان و استاد الكل فى الكل مى باشند.

2 ـ مرحوم استاد شهید مرتضى مطهرى مى نویسند : مـرحـوم حـجـت یك سیگارى بود كه تا كنون نظیر او را ندیده بودم گاهى سیگار او از سیگار دیگر بریده نمى شد بعضى از اوقات هم كه مى برید بسیار مدتش كوتاه بود طولى نمى كشید كه مجددا سیگارى را آتش مى زد در اوقات بیمارى اكثر وقتشان صرف كشیدن سیگار مى گشت وقـتى مریض شدند و او را براى معالجه به تهران بردند، در تهران اطبا گفتند چون بیمارى ریوى دارید باید سیگار را ترك كنید و به سینه تان ضرر دارد ایشان ابتدا به شوخى فرموده بودند : من این سینه را براى كشیدن سیگار مى خواهم اگر سیگار نباشد سینه را مى خواهم چه كنم ؟ .

عرض كردند به هر حال سیگار برایتان ضرر دارد و واقعا مضر است، ایشان فرموده بودند واقعا مضر است گفته بودند بلى واقعا همینطور است فرموده بودند دیگر نمى كشم یك كلمه نمى كشم كار را یكسره نمود یك حرف و یك تصمیم این مرد را به صورت یك مهاجر از عادت قرار داد.

ایـشـان داراى حافظه قوى و ذهن وقاد و فكر صائب بودند و در مورد حافظه شان از خودشان نقل شـده است كه مى فرمودند : اگر 20 سال پیش حدیثى را در بحار الانوار دیده باشم با فضل الهى هم اكنون مى توانم بگویم عین روایت چه بوده و در كدام صفحه آن قرار داشته است.

و از دیگر خـصـوصیات روحى آن مرحوم این بوده است كه از تظاهر و خود نمائى گریزان بوده است او به اصـحـاب و دوسـتان خود همیشه توصیه داشت كه از تبلیغ و ترویج وى، خود دارى نمایند به اهل منبر مى فرمودند : راضى نیستم نام مرا بر منابر ببرید.

او از عزم و تصمیم قوى بر خوردار بوده است و این اراده هاى استوار و محكم است كه رجال بزرگ و تاریخ ‌ساز را مى سازد و بالندگى مى بخشد.

ایـشـان داراى آثـار ارزنده و خدمات برازنده اى بودند كه یكى از آثار بلند ایشان احیا تفسیر بزرگ (التبیان ) تالیف شیخ بزرگوار طوسى (ره ) مى باشد.

و از دیگر خـدمات درخشان ایشان، ایجاد و احداث مدرسه بزرگ حجتیه قم است كه در هشت هزار متر مـربـع بـا 126 حـجره روشن و مجهز است (البته با مهندسى و طراحى خودشان ) هم اكنون مورد اسـتـفـاده و بـهـره بـردارى طلاب و فـضـلا مـى باشد و تاكنون فضلاى نامدارى از آن مدرسه برخاسته اند.

یـكـى دیـگـر از خـدمات ایشان، كتابخانه نفیس و ذى قیمتى است كه در قلب مدرسه حجتیه جا گـرفـتـه اسـت و اكنون بیش از 25 هـزار جـلـد كتاب متنوع و نفیس در زمینه هاى كتب درسى طلا ب، تفسیر ادبیات، اخبار و احـادیـث و رجـال و تـاریـخ ‌مـى بـاشد .

در آخـرین روز بیمارى خود، براى شكستن مهر خویش استخاره كرد آیه (و له دعوة الحق) آمد و او را به لقا اللّه بشارت داد چنانكه بر روى سنگ قبر ایشان در مدرسه حجتیه قم نیز حك شده است (و بعد ما استشار بكلام الحق فى كسر خاتمه اجیب بقوله تعالى و له دعوة الحق) امر به ثم تناول التربة الحسینیه و قال آخر زادى من الدنیا التربة فلبى دعوته زوال یوم الاثنین ثالث جمادى الاولى 1372 هجری قمری ).

آن بزرگوار در روز دوشنبه سوم جمادی الاول سال 1372 ه ق دنیای فانی را وداع گفتند.

وقـتـى خـبر مرگ مرحوم آیت الله العظمی سید محمد حجت به مرحوم آیت الله العظمی آقا سیدحسین بروجردى رسید در فقدان همسنگر و یار و كمك خویش فرمودند : (كمرم شكست ).

تنظیم شده توسط روزبه برکت رضایی

بخش حوزه علمیه تبیان